Symetryczny czy niesymetryczny? Problemy w opisie frazeologicznych par aspektowych
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article focuses on a few problems a researcher may encounter while analysing phraseological units which form aspectual pairs, obtained from text and lexicographical data. In the first as either symmetrical or asymmetrical in their aspect (forming an aspectual pair or not). In the second part, and in the summary, the provided examples and causes of the observed discrepancies are studied in greater detail. It appears that whether a phraseological unit forms an aspectual pair or not is decided by a number of semantic and grammatical factors. The status of particular units is individually decided. For a few such units [e.g., działać na kogoś jak (czerwona) płachta na byka (to make someone extremely angry, lit: to act like a red rag for a bull), kamień na kamieniu nie zostanie z czegoś (not one stone will be left standing, lit: there will be no stone left upon stone)], an emergence of an aspectual counterpart may be treated as an outcome of language evolution (from an imperfective form to both, perfective and imperfective forms). In the case of unclear aspectual symmetry, the status of such units will probably be decided by usage (frequency of use).
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Rozwiązanie skrótów
Google Scholar
ISJP – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. I–II, Warszawa 2000.
Google Scholar
Monco – http://monco.frazeo.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska‑ Tomaszczyk, Warszawa 2012, https://nkjp.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
PSF – Podręczny słownik frazeologiczny języka polskiego, red. S. Bąba, G. Dziamska, J. Liberek, Warszawa 1995.
Google Scholar
PSFG – K. Głowińska, Popularny słownik frazeologiczny, red. nauk. T. Piotrowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
PSFJP – S. Bąba, J. Liberek, Popularny słownik frazeologiczny języka polskiego (CD), Warszawa 2010.
Google Scholar
SFSk – S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. I–II, Warszawa 1967–1968.
Google Scholar
SJPDor – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. I–XI, Warszawa 1958–1969.
Google Scholar
SWJP – Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
Google Scholar
USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. I–IV. Warszawa 2003.
Google Scholar
WSFF – P. Fliciński, Wielki słownik frazeologiczny, Poznań 2012.
Google Scholar
WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
Verbel – I. Kosek, M. Czerepowicka, S. Przybyszewski, VERBEL. Elektroniczny słownik paradygmatów polskich frazeologizmów czasownikowych. Teoria, problemy, prezentacja, Olsztyn 2020, https://uwm.edu.pl/verbel/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
Bibliografia
Google Scholar
Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa.
Google Scholar
Bańko M., 2018, Korzyści i problemy wynikające z „nadmiaru” danych językowych i z wielości metod ich analizy, „Biuletyn PTJ” LXXIV, s. 23–30.
Google Scholar
Bąba S., 1982, Główne typy innowacji frazeologicznych, [w:] Stałość i zmienność związków frazeologicznych, red. A.M. Lewicki, Lublin, s. 17–25.
Google Scholar
Chlebda W., 2004, Frazeolog i kwestie opisu małej diachronii, [w:] Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną, Prace dedykowane profesorowi Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin, red. J. Liberek, Poznań, s. 73–81.
Google Scholar
Czerepowicka M., 2023, Wielowyrazowe jednostki leksykalne w polszczyźnie. Studium leksykograficzne, Olsztyn.
Google Scholar
Gębka‑ Wolak M., Moroz A., 2021, Morfoskładnia w Słowniku właściwych użyć języka, „Język Polski” CI, z. 2, s. 17–33.
Google Scholar
Kosek I., 2008, Fleksja i składnia nieciągłych imiennych jednostek leksykalnych, Olsztyn.
Google Scholar
Kosek I., 2013, Paradygmaty zwrotów frazeologicznych – problemy opisu leksykograficznego, [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Między teorią a praktyką frazeograficzną, red. G. Dziamska‑ Lenart, J. Liberek, Poznań.
Google Scholar
Kosek I., 2022, Badania gramatyczne w polskiej frazeologii: z problematyki opisu aspektu, [w:] Aktuelle Trends in der phraseologischen und parӧmiologischen Forschung weltweit, red. A. Gondek, A. Jurasz, P. Staniewski, J. Szczęk, t. I, Hamburg, s. 155–170.
Google Scholar
Kosek I., Przybyszewski S., Czerepowicka M., 2018, Źródła w tworzeniu elektronicznego słownika paradygmatów frazeologizmów werbalnych, „Biuletyn PTJ” LXXIV, s. 47–59.
Google Scholar
Laskowski R., 1984, Predykatyw (czasownik), [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa, s. 171–219.
Google Scholar
Laskowski R., 1996, Aspekt a znaczenie czasowników (predykaty zmiany stanu), [w:] Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich, red. H. Wróbel, Kraków, s. 39–48.
Google Scholar
Liberek J., 2006, Zróżnicowanie aspektowe komponentów werbalnych w stałych związkach frazeologicznych. Uwagi wstępne, [w:] Z zagadnień frazeologii, stylistyki i kultury języka, red. S. Bąba, P. Fliciński, Poznań, s. 44–60.
Google Scholar
Liberek J., 2021, Norma językowa jako fakt społeczny fundowany na uzusie. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka, „Język Polski” CI, z. 2, s. 34–48.
Google Scholar
Łaziński M., 2020, Wykłady o aspekcie polskiego czasownika, Warszawa.
Google Scholar
Masłow J., 1948, Vid i leksičeskoe značenie glagola v sovremennom russkom literaturnom jazyke, [w:] „Izvestija Akademii Nauk SSSR” 7 (4), s. 307–316.
Google Scholar
Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne” 7, s. 133–150.
Google Scholar
Przybylska R., 2006, Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-, Kraków.
Google Scholar
Skorupka S., 1986, Zagadnienie wariantu frazeologicznego, „Prace Filologiczne” XXXIII, s. 149–153.
Google Scholar