Symmetrical or asymmetrical? Problems in a description of phraseological aspectual pairs

Main Article Content

Iwona Kosek
https://orcid.org/0000-0002-3804-109X

Abstract

The article focuses on a few problems a researcher may encounter while analysing phraseological units which form aspectual pairs, obtained from text and lexicographical data. In the first as either symmetrical or asymmetrical in their aspect (forming an aspectual pair or not). In the second part, and in the summary, the provided examples and causes of the observed discrepancies are studied in greater detail. It appears that whether a phraseological unit forms an aspectual pair or not is decided by a number of semantic and grammatical factors. The status of particular units is individually decided. For a few such units [e.g., działać na kogoś jak (czerwona) płachta na byka (to make someone extremely angry, lit: to act like a red rag for a bull), kamień na kamieniu nie zostanie z czegoś (not one stone will be left standing, lit: there will be no stone left upon stone)], an emergence of an aspectual counterpart may be treated as an outcome of language evolution (from an imperfective form to both, perfective and imperfective forms). In the case of unclear aspectual symmetry, the status of such units will probably be decided by usage (frequency of use).

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Kosek, I. (2024) “Symmetrical or asymmetrical? Problems in a description of phraseological aspectual pairs”, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, (19), pp. 113–125. doi: 10.24917/20831765.19.9.
Section
Articles

References

Rozwiązanie skrótów
Google Scholar

ISJP – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. I–II, Warszawa 2000.
Google Scholar

Monco – http://monco.frazeo.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar

NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska‑ Tomaszczyk, Warszawa 2012, https://nkjp.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar

PSF – Podręczny słownik frazeologiczny języka polskiego, red. S. Bąba, G. Dziamska, J. Liberek, Warszawa 1995.
Google Scholar

PSFG – K. Głowińska, Popularny słownik frazeologiczny, red. nauk. T. Piotrowski, Warszawa 2000.
Google Scholar

PSFJP – S. Bąba, J. Liberek, Popularny słownik frazeologiczny języka polskiego (CD), Warszawa 2010.
Google Scholar

SFSk – S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. I–II, Warszawa 1967–1968.
Google Scholar

SJPDor – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. I–XI, Warszawa 1958–1969.
Google Scholar

SWJP – Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
Google Scholar

USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. I–IV. Warszawa 2003.
Google Scholar

WSFF – P. Fliciński, Wielki słownik frazeologiczny, Poznań 2012.
Google Scholar

WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar

Verbel – I. Kosek, M. Czerepowicka, S. Przybyszewski, VERBEL. Elektroniczny słownik paradygmatów polskich frazeologizmów czasownikowych. Teoria, problemy, prezentacja, Olsztyn 2020, https://uwm.edu.pl/verbel/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar

Bibliografia
Google Scholar

Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa.
Google Scholar

Bańko M., 2018, Korzyści i problemy wynikające z „nadmiaru” danych językowych i z wielości metod ich analizy, „Biuletyn PTJ” LXXIV, s. 23–30.
Google Scholar

Bąba S., 1982, Główne typy innowacji frazeologicznych, [w:] Stałość i zmienność związków frazeologicznych, red. A.M. Lewicki, Lublin, s. 17–25.
Google Scholar

Chlebda W., 2004, Frazeolog i kwestie opisu małej diachronii, [w:] Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną, Prace dedykowane profesorowi Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin, red. J. Liberek, Poznań, s. 73–81.
Google Scholar

Czerepowicka M., 2023, Wielowyrazowe jednostki leksykalne w polszczyźnie. Studium leksykograficzne, Olsztyn.
Google Scholar

Gębka‑ Wolak M., Moroz A., 2021, Morfoskładnia w Słowniku właściwych użyć języka, „Język Polski” CI, z. 2, s. 17–33.
Google Scholar

Kosek I., 2008, Fleksja i składnia nieciągłych imiennych jednostek leksykalnych, Olsztyn.
Google Scholar

Kosek I., 2013, Paradygmaty zwrotów frazeologicznych – problemy opisu leksykograficznego, [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Między teorią a praktyką frazeograficzną, red. G. Dziamska‑ Lenart, J. Liberek, Poznań.
Google Scholar

Kosek I., 2022, Badania gramatyczne w polskiej frazeologii: z problematyki opisu aspektu, [w:] Aktuelle Trends in der phraseologischen und parӧmiologischen Forschung weltweit, red. A. Gondek, A. Jurasz, P. Staniewski, J. Szczęk, t. I, Hamburg, s. 155–170.
Google Scholar

Kosek I., Przybyszewski S., Czerepowicka M., 2018, Źródła w tworzeniu elektronicznego słownika paradygmatów frazeologizmów werbalnych, „Biuletyn PTJ” LXXIV, s. 47–59.
Google Scholar

Laskowski R., 1984, Predykatyw (czasownik), [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa, s. 171–219.
Google Scholar

Laskowski R., 1996, Aspekt a znaczenie czasowników (predykaty zmiany stanu), [w:] Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich, red. H. Wróbel, Kraków, s. 39–48.
Google Scholar

Liberek J., 2006, Zróżnicowanie aspektowe komponentów werbalnych w stałych związkach frazeologicznych. Uwagi wstępne, [w:] Z zagadnień frazeologii, stylistyki i kultury języka, red. S. Bąba, P. Fliciński, Poznań, s. 44–60.
Google Scholar

Liberek J., 2021, Norma językowa jako fakt społeczny fundowany na uzusie. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka, „Język Polski” CI, z. 2, s. 34–48.
Google Scholar

Łaziński M., 2020, Wykłady o aspekcie polskiego czasownika, Warszawa.
Google Scholar

Masłow J., 1948, Vid i leksičeskoe značenie glagola v sovremennom russkom literaturnom jazyke, [w:] „Izvestija Akademii Nauk SSSR” 7 (4), s. 307–316.
Google Scholar

Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne” 7, s. 133–150.
Google Scholar

Przybylska R., 2006, Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-, Kraków.
Google Scholar

Skorupka S., 1986, Zagadnienie wariantu frazeologicznego, „Prace Filologiczne” XXXIII, s. 149–153.
Google Scholar