Symmetrical or asymmetrical? Problems in a description of phraseological aspectual pairs
Main Article Content
Abstract
The article focuses on a few problems a researcher may encounter while analysing phraseological units which form aspectual pairs, obtained from text and lexicographical data. In the first as either symmetrical or asymmetrical in their aspect (forming an aspectual pair or not). In the second part, and in the summary, the provided examples and causes of the observed discrepancies are studied in greater detail. It appears that whether a phraseological unit forms an aspectual pair or not is decided by a number of semantic and grammatical factors. The status of particular units is individually decided. For a few such units [e.g., działać na kogoś jak (czerwona) płachta na byka (to make someone extremely angry, lit: to act like a red rag for a bull), kamień na kamieniu nie zostanie z czegoś (not one stone will be left standing, lit: there will be no stone left upon stone)], an emergence of an aspectual counterpart may be treated as an outcome of language evolution (from an imperfective form to both, perfective and imperfective forms). In the case of unclear aspectual symmetry, the status of such units will probably be decided by usage (frequency of use).
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Rozwiązanie skrótów
Google Scholar
ISJP – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. I–II, Warszawa 2000.
Google Scholar
Monco – http://monco.frazeo.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska‑ Tomaszczyk, Warszawa 2012, https://nkjp.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
PSF – Podręczny słownik frazeologiczny języka polskiego, red. S. Bąba, G. Dziamska, J. Liberek, Warszawa 1995.
Google Scholar
PSFG – K. Głowińska, Popularny słownik frazeologiczny, red. nauk. T. Piotrowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
PSFJP – S. Bąba, J. Liberek, Popularny słownik frazeologiczny języka polskiego (CD), Warszawa 2010.
Google Scholar
SFSk – S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. I–II, Warszawa 1967–1968.
Google Scholar
SJPDor – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. I–XI, Warszawa 1958–1969.
Google Scholar
SWJP – Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
Google Scholar
USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. I–IV. Warszawa 2003.
Google Scholar
WSFF – P. Fliciński, Wielki słownik frazeologiczny, Poznań 2012.
Google Scholar
WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
Verbel – I. Kosek, M. Czerepowicka, S. Przybyszewski, VERBEL. Elektroniczny słownik paradygmatów polskich frazeologizmów czasownikowych. Teoria, problemy, prezentacja, Olsztyn 2020, https://uwm.edu.pl/verbel/ (dostęp: 1.10.2021 – 30.08.2024).
Google Scholar
Bibliografia
Google Scholar
Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa.
Google Scholar
Bańko M., 2018, Korzyści i problemy wynikające z „nadmiaru” danych językowych i z wielości metod ich analizy, „Biuletyn PTJ” LXXIV, s. 23–30.
Google Scholar
Bąba S., 1982, Główne typy innowacji frazeologicznych, [w:] Stałość i zmienność związków frazeologicznych, red. A.M. Lewicki, Lublin, s. 17–25.
Google Scholar
Chlebda W., 2004, Frazeolog i kwestie opisu małej diachronii, [w:] Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną, Prace dedykowane profesorowi Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin, red. J. Liberek, Poznań, s. 73–81.
Google Scholar
Czerepowicka M., 2023, Wielowyrazowe jednostki leksykalne w polszczyźnie. Studium leksykograficzne, Olsztyn.
Google Scholar
Gębka‑ Wolak M., Moroz A., 2021, Morfoskładnia w Słowniku właściwych użyć języka, „Język Polski” CI, z. 2, s. 17–33.
Google Scholar
Kosek I., 2008, Fleksja i składnia nieciągłych imiennych jednostek leksykalnych, Olsztyn.
Google Scholar
Kosek I., 2013, Paradygmaty zwrotów frazeologicznych – problemy opisu leksykograficznego, [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Między teorią a praktyką frazeograficzną, red. G. Dziamska‑ Lenart, J. Liberek, Poznań.
Google Scholar
Kosek I., 2022, Badania gramatyczne w polskiej frazeologii: z problematyki opisu aspektu, [w:] Aktuelle Trends in der phraseologischen und parӧmiologischen Forschung weltweit, red. A. Gondek, A. Jurasz, P. Staniewski, J. Szczęk, t. I, Hamburg, s. 155–170.
Google Scholar
Kosek I., Przybyszewski S., Czerepowicka M., 2018, Źródła w tworzeniu elektronicznego słownika paradygmatów frazeologizmów werbalnych, „Biuletyn PTJ” LXXIV, s. 47–59.
Google Scholar
Laskowski R., 1984, Predykatyw (czasownik), [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa, s. 171–219.
Google Scholar
Laskowski R., 1996, Aspekt a znaczenie czasowników (predykaty zmiany stanu), [w:] Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich, red. H. Wróbel, Kraków, s. 39–48.
Google Scholar
Liberek J., 2006, Zróżnicowanie aspektowe komponentów werbalnych w stałych związkach frazeologicznych. Uwagi wstępne, [w:] Z zagadnień frazeologii, stylistyki i kultury języka, red. S. Bąba, P. Fliciński, Poznań, s. 44–60.
Google Scholar
Liberek J., 2021, Norma językowa jako fakt społeczny fundowany na uzusie. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka, „Język Polski” CI, z. 2, s. 34–48.
Google Scholar
Łaziński M., 2020, Wykłady o aspekcie polskiego czasownika, Warszawa.
Google Scholar
Masłow J., 1948, Vid i leksičeskoe značenie glagola v sovremennom russkom literaturnom jazyke, [w:] „Izvestija Akademii Nauk SSSR” 7 (4), s. 307–316.
Google Scholar
Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne” 7, s. 133–150.
Google Scholar
Przybylska R., 2006, Schematy wyobrażeniowe a semantyka polskich prefiksów czasownikowych do-, od-, prze-, roz-, u-, Kraków.
Google Scholar
Skorupka S., 1986, Zagadnienie wariantu frazeologicznego, „Prace Filologiczne” XXXIII, s. 149–153.
Google Scholar