Krajobraz kulturowy ziemi świętokrzyskiej utrwalony w mikrotoponimii (na przykładzie nazw terenowych powiatu kieleckiego)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article focuses on culturally motivated microtoponyms of the kielecki district. A classification based on semantic motivation was used to organize the collected names. The onymic material extracted for the research (over 500 microtoponyms) was divided into categories in terms of the motivating basis. The author distinguished three basic groups of field names: (I) farm names (motivated by the quality and character of the object, animal breeding, plant cultivation, the functional values of the object or their lack, indicating settlement forms, traces of ancient social and legal relations and the history of the object’s development), (II) occasional/memorial names, (III) cultural-locating names. The microtoponyms recreate the former cultural landscape of the Świętokrzyskie village whose essential element was work. They keep traces of former legal and ownership relations, acquisition and division of property. The microtoponyms commemorate events from the past of the researched region’s inhabitants. They are a testimony of their faith, religiosity and attachment to tradition.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Rozwiązanie skrótów
Google Scholar
ESJPBań – Bańkowski A., 2000, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II, Warszawa.
Google Scholar
NMPol IV – Nazwy miejscowe Polski. Historia – Pochodzenie – Zmiany, t. IV (J–Kn), red. K. Rymut, Kraków 2001.
Google Scholar
SEJPBor – Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
SEJPS – Sławski F., 1952–1982, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I–V, Kraków.
Google Scholar
SGPKarł – Karłowicz J., 1900–1911, Słownik gwar polskich, t. I–VI (t. IV–VI do druku przygotował J. Łoś), Kraków.
Google Scholar
SGP PAN – Słownik gwar polskich, oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, od t. II pod kier. J. Reichana, od t. VI pod kier. J. Okoniowej, od t. IX pod kier. R. Kucharzyk, Wrocław–Kraków 1977–2021.
Google Scholar
SStp – Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. I–IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1953–1987, t. X–XI, Kraków 1988–2002.
Google Scholar
UN – Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, red. W. Taszycki, z. 19: powiat buski, 20: powiat iłżecki i powiat miejski Starachowice, 21: powiat jędrzejowski, 23: powiat kielecki i powiaty miejskie Kielce i Skarżysko‑Kamienna, 24: powiat konecki, 27: powiat opatowski i powiat miejski Ostrowiec Świętokrzyski, Warszawa 1966, z. 33: powiat staszowski, Warszawa 1970, 35: powiat włoszczowski, Warszawa 1971.
Google Scholar
WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl/ (dostęp: 4.02.2024).
Google Scholar
Bibliografia
Google Scholar
Babik Z., 2019, Tzw. akcja UN‑owska (1954?–1970?) – projekt, przebieg, efekty, próba oceny, „Onomastica” LXIII, s. 291–313.
Google Scholar
Dejna K., 1974–1985, Słownictwo ludowe z terenów województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” XX, s. 189–277, XXI, s. 135–290, XXII, s. 135–268, XXIII, s. 147–290, XXIV, s. 149–274, XXV, s. 123–276, XXVI, s. 117–257, XXVII, s. 129–281, XXVIII, s. 119–261, XXIX, s. 83–233, XXX, s. 91–213, XXXI, s. 143–265.
Google Scholar
Grzelakowa E., 2002, Toponim jako element językowego obrazu świata, [w:] Język polski. Współczesność. Historia, t. II, red. W. Książek‑Bryłowa, H. Duda, Lublin, s. 47–55.
Google Scholar
Jelonek T., 2018, Językowo‑kulturowy obraz wsi i jej mieszkańców utrwalony w mikrotoponimach, Kraków.
Google Scholar
Koper M., 2006, Jeszcze raz w sprawie klasyfikacji nazw terenowych, [w:] Poznańskie spotkania językoznawcze, t. XV, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań, s. 65–72.
Google Scholar
Kornaszewski M., 1986, W sprawie klasyfikacji nazw terenowych. Uwagi i propozycje, „Onomastica” XXX, s. 5–15.
Google Scholar
Malec M., 2000, Raj i piekło w toponimii Polski, „Onomastické prace” IV, s. 280–285.
Google Scholar
Mrózek R., 1990, System mikrotoponimiczny Śląska Cieszyńskiego XVIII wieku, Katowice.
Google Scholar
Mrózek R., 2003, Mikrotoponimy jako językowe wyznaczniki przestrzeni kulturowej, [w:] Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, red. Z. Kaleta, Warszawa, s. 197–202.
Google Scholar
Mrózek R., 2005, Nazwy terenowe, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska‑Feleszko, Kraków, s. 231–257.
Google Scholar
Nosowicz J.F., 2013, Rola nazw miejscowych w kształtowaniu wiedzy uczniów o ich „małej ojczyźnie”, [w:] Język. Człowiek. Społeczeństwo. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Grabiasowi, red. J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 121–144.
Google Scholar
Paraskiewicz K., 2021, Uwagi o etymologii i zmianach semantycznych wyrazu majdan w języku polskim, [w:] Język „okrągły jak pomarańcza”… Pamięci Profesor Krystyny Pisarkowej w 90. rocznicę Jej urodzin, red. T. Szczerbowski, Kraków, s. 313–328.
Google Scholar
Pelcowa H., 2006, Dialektologia a etnolingwistyka, „Etnolingwistyka” XVIII, s. 91–103.
Google Scholar
Rzetelska‑Feleszko E., 2007, Onomastyka kulturowa, [w:] Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek‑Kopciuch, K. Skowronek, Kraków, s. 57–62.
Google Scholar
Wolnicz‑Pawłowska E., 2020, Podstawowe zasady standaryzacji nazw obiektów fizjograficznych w Polsce. Cz. II, „Onomastica” LXIV, s. 41–52.
Google Scholar
Wójcik U., 1991, Baza bud- w toponimii polskiej, „Onomastica” XXXVI, s. 73–81.
Google Scholar
Wójcik U., 2021, Nazwy miejscowe jako artefakty instytucji prawno‑społecznych monarchii wczesnopiastowskiej, „Onomastica” LXV/1, s. 145–159.
Google Scholar