Cultural landscape of the Świętokrzyskie land contained in microtoponymy (on the example of field names of the Kielce district)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The article focuses on culturally motivated microtoponyms of the kielecki district. A classification based on semantic motivation was used to organize the collected names. The onymic material extracted for the research (over 500 microtoponyms) was divided into categories in terms of the motivating basis. The author distinguished three basic groups of field names: (I) farm names (motivated by the quality and character of the object, animal breeding, plant cultivation, the functional values of the object or their lack, indicating settlement forms, traces of ancient social and legal relations and the history of the object’s development), (II) occasional/memorial names, (III) cultural-locating names. The microtoponyms recreate the former cultural landscape of the Świętokrzyskie village whose essential element was work. They keep traces of former legal and ownership relations, acquisition and division of property. The microtoponyms commemorate events from the past of the researched region’s inhabitants. They are a testimony of their faith, religiosity and attachment to tradition.
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Rozwiązanie skrótów
Google Scholar
ESJPBań – Bańkowski A., 2000, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II, Warszawa.
Google Scholar
NMPol IV – Nazwy miejscowe Polski. Historia – Pochodzenie – Zmiany, t. IV (J–Kn), red. K. Rymut, Kraków 2001.
Google Scholar
SEJPBor – Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
SEJPS – Sławski F., 1952–1982, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I–V, Kraków.
Google Scholar
SGPKarł – Karłowicz J., 1900–1911, Słownik gwar polskich, t. I–VI (t. IV–VI do druku przygotował J. Łoś), Kraków.
Google Scholar
SGP PAN – Słownik gwar polskich, oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, od t. II pod kier. J. Reichana, od t. VI pod kier. J. Okoniowej, od t. IX pod kier. R. Kucharzyk, Wrocław–Kraków 1977–2021.
Google Scholar
SStp – Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. I–IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1953–1987, t. X–XI, Kraków 1988–2002.
Google Scholar
UN – Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, red. W. Taszycki, z. 19: powiat buski, 20: powiat iłżecki i powiat miejski Starachowice, 21: powiat jędrzejowski, 23: powiat kielecki i powiaty miejskie Kielce i Skarżysko‑Kamienna, 24: powiat konecki, 27: powiat opatowski i powiat miejski Ostrowiec Świętokrzyski, Warszawa 1966, z. 33: powiat staszowski, Warszawa 1970, 35: powiat włoszczowski, Warszawa 1971.
Google Scholar
WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl/ (dostęp: 4.02.2024).
Google Scholar
Bibliografia
Google Scholar
Babik Z., 2019, Tzw. akcja UN‑owska (1954?–1970?) – projekt, przebieg, efekty, próba oceny, „Onomastica” LXIII, s. 291–313.
Google Scholar
Dejna K., 1974–1985, Słownictwo ludowe z terenów województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” XX, s. 189–277, XXI, s. 135–290, XXII, s. 135–268, XXIII, s. 147–290, XXIV, s. 149–274, XXV, s. 123–276, XXVI, s. 117–257, XXVII, s. 129–281, XXVIII, s. 119–261, XXIX, s. 83–233, XXX, s. 91–213, XXXI, s. 143–265.
Google Scholar
Grzelakowa E., 2002, Toponim jako element językowego obrazu świata, [w:] Język polski. Współczesność. Historia, t. II, red. W. Książek‑Bryłowa, H. Duda, Lublin, s. 47–55.
Google Scholar
Jelonek T., 2018, Językowo‑kulturowy obraz wsi i jej mieszkańców utrwalony w mikrotoponimach, Kraków.
Google Scholar
Koper M., 2006, Jeszcze raz w sprawie klasyfikacji nazw terenowych, [w:] Poznańskie spotkania językoznawcze, t. XV, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań, s. 65–72.
Google Scholar
Kornaszewski M., 1986, W sprawie klasyfikacji nazw terenowych. Uwagi i propozycje, „Onomastica” XXX, s. 5–15.
Google Scholar
Malec M., 2000, Raj i piekło w toponimii Polski, „Onomastické prace” IV, s. 280–285.
Google Scholar
Mrózek R., 1990, System mikrotoponimiczny Śląska Cieszyńskiego XVIII wieku, Katowice.
Google Scholar
Mrózek R., 2003, Mikrotoponimy jako językowe wyznaczniki przestrzeni kulturowej, [w:] Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, red. Z. Kaleta, Warszawa, s. 197–202.
Google Scholar
Mrózek R., 2005, Nazwy terenowe, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska‑Feleszko, Kraków, s. 231–257.
Google Scholar
Nosowicz J.F., 2013, Rola nazw miejscowych w kształtowaniu wiedzy uczniów o ich „małej ojczyźnie”, [w:] Język. Człowiek. Społeczeństwo. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Grabiasowi, red. J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 121–144.
Google Scholar
Paraskiewicz K., 2021, Uwagi o etymologii i zmianach semantycznych wyrazu majdan w języku polskim, [w:] Język „okrągły jak pomarańcza”… Pamięci Profesor Krystyny Pisarkowej w 90. rocznicę Jej urodzin, red. T. Szczerbowski, Kraków, s. 313–328.
Google Scholar
Pelcowa H., 2006, Dialektologia a etnolingwistyka, „Etnolingwistyka” XVIII, s. 91–103.
Google Scholar
Rzetelska‑Feleszko E., 2007, Onomastyka kulturowa, [w:] Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek‑Kopciuch, K. Skowronek, Kraków, s. 57–62.
Google Scholar
Wolnicz‑Pawłowska E., 2020, Podstawowe zasady standaryzacji nazw obiektów fizjograficznych w Polsce. Cz. II, „Onomastica” LXIV, s. 41–52.
Google Scholar
Wójcik U., 1991, Baza bud- w toponimii polskiej, „Onomastica” XXXVI, s. 73–81.
Google Scholar
Wójcik U., 2021, Nazwy miejscowe jako artefakty instytucji prawno‑społecznych monarchii wczesnopiastowskiej, „Onomastica” LXV/1, s. 145–159.
Google Scholar