Winszowanie i dobre słowo w gwarze
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article analyzes traditional forms of seasonal greetings connected with Christmas, New Year and Easter celebrations. The analysis follows the ethnolinguistic and pragmatic frameworks and draws on the notion of performative utterances (in its broad definition). In the course of analysis of a wide range of wishes and seasonal greetings, both sung and recited, two basic types of such utterances have been established: 1. optative utterances, based on lexicalized expression of modality; 2. performative utterances, based on syntactic structures incorporating modal verbs. The author enriches his linguistic analysis with broader contextual considerations of folk culture and rules of conduct as well as focusing on the reasons of the current decline in the tradition of seasonal greetings.
Downloads
Article Details
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Adamowski J., 1992, Ludowe sposoby składania życzeń (słowo w kontekście kultury), [w:] Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław, s. 97–105 (Język a Kultura, t. 6).
Google Scholar
Adamowski J., 2002, O typach i odmianach gatunkowych kolęd polskich, „Twórczość Ludowa”, nr 4 (53); przedruk w: „Gadki z Chatki” 2005, nr 60/61.
Google Scholar
Apresjan J.D., 1980, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław.
Google Scholar
Awdiejew A., 2007, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków.
Google Scholar
Bartmiński J., 2002, Polskie kolędy ludowe. Antologia, zebrał, wstępem, komentarzami i przypisami opatrzył J, Bartmiński, Kraków.
Google Scholar
Bartmiński J., Sulima R., 1991, Kolędy polskie, Warszawa.
Google Scholar
Bielenin B., 2003, Rytuał zamawiania chorób jako akt mowy, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 36–53.
Google Scholar
Burszta W., 1991, Mowa magiczna jako przejaw synkretyzmu kultury, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 93–104 (Język a Kultura, t. 4). Bystroń J.S., 1947, Kultura ludowa, Warszawa.
Google Scholar
Dobrowolski K., 1958, Chłopska kultura tradycyjna (Próba teoretycznego zarysu na podstawie materiałów źródłowych XIX i XX w. z pd. Małopolski), „Etnografia Polska” (Wrocław), t. 1, s. 19–56.
Google Scholar
Engelking A., 1991, Rytuały słowne w kulturze ludowej. Próba klasyfikacji, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 75–85 (Język a Kultura, t. 4).
Google Scholar
Gajda S., 1991, Gatunki wypowiedzi potocznych, [w:] Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole, s. 67–74.
Google Scholar
Gajda S., 1993, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 245–258.
Google Scholar
Habrajska G., 1993, Struktura życzeń świątecznych, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 384–396.
Google Scholar
Karolak S., 2006, Czy dativus jest przypadkiem semantycznym?, [w:] Od fonemu do tekstu.
Google Scholar
Prace dedykowane profesorowi Romanowi Laskowskiemu, red. I. Bobrowski, K. Kowalik, Kraków, s. 249–256.
Google Scholar
Kolędowanie na Lubelszczyźnie, 1986, red. J. Bartmiński, C. Hernas, Wrocław.
Google Scholar
Lizisowa M.T., 1998, Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego), [w:] Tekst. Analizy i interpretacje, red.J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, s. 266–281.
Google Scholar
Marcjanik M., 1997, Polska grzeczność językowa, Kielce.
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2001, Idea działającego słowa w tekstach polskich zamówień, „Etnolingwistyka”, t. 13, s. 101–115.
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2004, Pojęcie wzorca tekstu a modelująca funkcja motywu. Na przykładzie kolędy życzącej, [w:] W kręgu wiernej mowy, red. M. Rzeszutko, M. Wojtak, Lublin, s. 283–299.
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2007, Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin.
Google Scholar
Ogrodowska B., 2007, Polskie zwyczaje i obrzędy doroczne, Warszawa.
Google Scholar
Ong W., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, Lublin.
Google Scholar
Ożóg K., 1990, Zwroty grzecznościowe współczesnej polszczyzny mówionej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, z. 98.
Google Scholar
Przybylska R., 2003, O formule ludowych zamawiań chorób na Podkarpaciu, [w:] Kultura wsi podkarpackiej, red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz, Kraków, s. 95–109.
Google Scholar
Przybylska R., 2010, Formuły performatywne prowokujące do agresji, [w:] Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, red. J. Gruchała, H. Kurek, Kraków, s. 295–311.
Google Scholar
Puzynina J., 2001–2002, O pojęciu intensyfikacji, „Roczniki Humanistyczne Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, t. 49–50, z. 6, Lublin, s. 321–327.
Google Scholar
Sikora K., 2010, Grzeczność językowa wsi, cz. 1: System adresatywny, Kraków.
Google Scholar
Simonides D., 2007, Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego, Wrocław.
Google Scholar
Stomma L., 2002, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. oraz wybrane eseje, Łódź.
Google Scholar
Styk J., 1999, Chłopi i wieś polska w perspektywie socjologicznej i historycznej, Lublin.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1999, Włoska reduplikacja. Pragmatyka międzykulturowa i semantyka illoku cyjna, [w:] eadem, Język – umysł – kultura, Warszawa, s. 270–299.
Google Scholar
Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin (tłumaczenie polskie książki Semantics. Primes and Universals, Oxford 199
Google Scholar