Winszowanie i dobre słowo w gwarze
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The article analyzes traditional forms of seasonal greetings connected with Christmas, New Year and Easter celebrations. The analysis follows the ethnolinguistic and pragmatic frameworks and draws on the notion of performative utterances (in its broad definition). In the course of analysis of a wide range of wishes and seasonal greetings, both sung and recited, two basic types of such utterances have been established: 1. optative utterances, based on lexicalized expression of modality; 2. performative utterances, based on syntactic structures incorporating modal verbs. The author enriches his linguistic analysis with broader contextual considerations of folk culture and rules of conduct as well as focusing on the reasons of the current decline in the tradition of seasonal greetings.
Downloads
Article Details
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Adamowski J., 1992, Ludowe sposoby składania życzeń (słowo w kontekście kultury), [w:] Polska etykieta językowa, red. J. Anusiewicz, M. Marcjanik, Wrocław, s. 97–105 (Język a Kultura, t. 6).
Google Scholar
Adamowski J., 2002, O typach i odmianach gatunkowych kolęd polskich, „Twórczość Ludowa”, nr 4 (53); przedruk w: „Gadki z Chatki” 2005, nr 60/61.
Google Scholar
Apresjan J.D., 1980, Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław.
Google Scholar
Awdiejew A., 2007, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków.
Google Scholar
Bartmiński J., 2002, Polskie kolędy ludowe. Antologia, zebrał, wstępem, komentarzami i przypisami opatrzył J, Bartmiński, Kraków.
Google Scholar
Bartmiński J., Sulima R., 1991, Kolędy polskie, Warszawa.
Google Scholar
Bielenin B., 2003, Rytuał zamawiania chorób jako akt mowy, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 36–53.
Google Scholar
Burszta W., 1991, Mowa magiczna jako przejaw synkretyzmu kultury, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 93–104 (Język a Kultura, t. 4). Bystroń J.S., 1947, Kultura ludowa, Warszawa.
Google Scholar
Dobrowolski K., 1958, Chłopska kultura tradycyjna (Próba teoretycznego zarysu na podstawie materiałów źródłowych XIX i XX w. z pd. Małopolski), „Etnografia Polska” (Wrocław), t. 1, s. 19–56.
Google Scholar
Engelking A., 1991, Rytuały słowne w kulturze ludowej. Próba klasyfikacji, [w:] Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczkowa, Wrocław, s. 75–85 (Język a Kultura, t. 4).
Google Scholar
Gajda S., 1991, Gatunki wypowiedzi potocznych, [w:] Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole, s. 67–74.
Google Scholar
Gajda S., 1993, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 245–258.
Google Scholar
Habrajska G., 1993, Struktura życzeń świątecznych, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 384–396.
Google Scholar
Karolak S., 2006, Czy dativus jest przypadkiem semantycznym?, [w:] Od fonemu do tekstu.
Google Scholar
Prace dedykowane profesorowi Romanowi Laskowskiemu, red. I. Bobrowski, K. Kowalik, Kraków, s. 249–256.
Google Scholar
Kolędowanie na Lubelszczyźnie, 1986, red. J. Bartmiński, C. Hernas, Wrocław.
Google Scholar
Lizisowa M.T., 1998, Norma prawna jako wypowiedź ograniczona w tekście prawnym (na przykładzie materiału językowego staropolskiego), [w:] Tekst. Analizy i interpretacje, red.J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin, s. 266–281.
Google Scholar
Marcjanik M., 1997, Polska grzeczność językowa, Kielce.
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2001, Idea działającego słowa w tekstach polskich zamówień, „Etnolingwistyka”, t. 13, s. 101–115.
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2004, Pojęcie wzorca tekstu a modelująca funkcja motywu. Na przykładzie kolędy życzącej, [w:] W kręgu wiernej mowy, red. M. Rzeszutko, M. Wojtak, Lublin, s. 283–299.
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska S., 2007, Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin.
Google Scholar
Ogrodowska B., 2007, Polskie zwyczaje i obrzędy doroczne, Warszawa.
Google Scholar
Ong W., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, Lublin.
Google Scholar
Ożóg K., 1990, Zwroty grzecznościowe współczesnej polszczyzny mówionej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, z. 98.
Google Scholar
Przybylska R., 2003, O formule ludowych zamawiań chorób na Podkarpaciu, [w:] Kultura wsi podkarpackiej, red. H. Kurek, F. Tereszkiewicz, Kraków, s. 95–109.
Google Scholar
Przybylska R., 2010, Formuły performatywne prowokujące do agresji, [w:] Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane Profesor Marii Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, red. J. Gruchała, H. Kurek, Kraków, s. 295–311.
Google Scholar
Puzynina J., 2001–2002, O pojęciu intensyfikacji, „Roczniki Humanistyczne Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, t. 49–50, z. 6, Lublin, s. 321–327.
Google Scholar
Sikora K., 2010, Grzeczność językowa wsi, cz. 1: System adresatywny, Kraków.
Google Scholar
Simonides D., 2007, Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego, Wrocław.
Google Scholar
Stomma L., 2002, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. oraz wybrane eseje, Łódź.
Google Scholar
Styk J., 1999, Chłopi i wieś polska w perspektywie socjologicznej i historycznej, Lublin.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1999, Włoska reduplikacja. Pragmatyka międzykulturowa i semantyka illoku cyjna, [w:] eadem, Język – umysł – kultura, Warszawa, s. 270–299.
Google Scholar
Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin (tłumaczenie polskie książki Semantics. Primes and Universals, Oxford 199
Google Scholar