Od statystyki do metonimii. O tekstach literackich Janusza Korczaka
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article deals with literary texts written by Janusz Korczak that are presented against the background of the writer’s works in other genres and compared with samples from the prose of Ignacy Dąbrowski, a contemporary of Korczak. The analysis of the texts relies on statistical methods. The examined aspects include, among others: index of lexical richness, originality of vocabulary, stereotypicality, the role of the most frequent words in building the text, and the share of nouns and verbs in the lexicon and in the text. The generalizations obtained by means of the statistical methods serve as the basis for identifying the linguistic characteristics of Korczak’s literary texts: closeness of the style of the novel to the spoken language that creates a border-line “written-spoken” register. This feature is visible in the use of metonymies. Examples from the novel Król Maciuś Pierwszy [King Matt the First] are used to illustrate the meaning of metonymies and various methods of their creation. It serves as the evidence that Korczak used simple, colloquial language in his novel, and frequently replaced sophisticated words with synonyms that were in agreement with the imagination and expressiveness of a child.
Downloads
Article Details
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Ankersmit F.R., 2004, Pamiętając Holocaust. Żałoba i melancholia, [w:] idem, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, red. E. Domańska, tłum. A. Ajschtet, A. Kubis, I. Regulska, Kraków, s. 400–460.
Google Scholar
Cieśla J., 2012, Patroni roku 2012, ludzie i wydarzenia. Henryk zwany Januszem, „Polityka”, 3–10 stycznia, s. 76–79.
Google Scholar
Dąbrowski Ignacy, 1972, [hasło w:] Leksykon PWN, Warszawa, s. 227.
Google Scholar
Dobrzyńska T., 1994, Mówiąc przenośnie... Studia o metaforze, Warszawa.
Google Scholar
Eichelberger W., 1997, Nieznany geniusz, niechciany święty, „Gazeta Wyborcza”, 6 lutego, s. 10.
Google Scholar
Gąsiorek K., 1997, Od słowa do tekstu. O języku i stylach Janusza Korczaka, Kraków.
Google Scholar
Gąsiorek K., 2001, Widzenie świata oczyma dziecka (składniowe środki stylistyczne w powieściach Janusza Korczaka), [w:] Problemy poznawania dzieła literackiego w szkole. Tekst.
Google Scholar
Kontekst. Znak. Znaczenie, red. T. Świętosławska, Łódź, s. 162–179.
Google Scholar
Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., 1976, Metonimia, [hasło w:] Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław, s. 237–238.
Google Scholar
Kirchner H., 1990, Nieznany utwór Janusza Korczaka, „Zeszyty Literackie” (Paryż), nr 31, s. 26–32.
Google Scholar
Korczak J., 1992, Król Maciuś Pierwszy, [w:] Janusz Korczak. Dzieła 8, Warszawa, s. 5–249.
Google Scholar
Korolko M., 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.
Google Scholar
Kubiszyn-Mędrala Z., 1992, Frekwencja części mowy w polszczyźnie mówionej, [w:] Język polski jako obcy. Programy nauczania na tle badań współczesnej polszczyzny, red. W. Miodunka, Kraków, s. 177–184.
Google Scholar
Kuliczkowska K., 1986, Korczak Janusz, [hasło w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1: A–M, Warszawa, s. 473.
Google Scholar
Kurzowa Z., 1999, Ilustrowany słownik podstawowy języka polskiego wraz z indeksem pojęciowym wyrazów i ich znaczeń, indeks oprac. J. Winiarska, Kraków.
Google Scholar
Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, przełożył i wstępem opatrzył T.P. Krzeszowski, Warszawa.
Google Scholar
Lewin A., 1984, Wprowadzenie i wybór, [w:] Janusz Korczak. Pisma wybrane, t. 1, Warszawa, s. 7–57.
Google Scholar
Mayenowa M.R., 1979, Metafora, [w:] eadem, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław, s. 216–250.
Google Scholar
Nofer-Ładyka A., 1984, Dąbrowski Ignacy, [hasło w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1: A–M, Warszawa, s. 180.
Google Scholar
Okoń W., 1993, Janusz Korczak – pedagog heroiczny, [w:] idem, Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa, s. 220–249.
Google Scholar
Olczak-Ronikier J., 2011, Korczak. Próba biografii, Warszawa.
Google Scholar
Pisarek W., 1972, Frekwencja wyrazów w prasie. Wiadomości, komentarze, reportaże, Kraków.
Google Scholar
Podobiński S., 1996, Język elementem charyzmy. Janusza Korczaka władztwo nad słowem, [w:] Reminiscencje myśli Janusza Korczaka wykorzystywane w nowoczesnych modelach kształcenia, red. M. Juszczyk, Częstochowa, s. 225–230.
Google Scholar
Rittel T., 1995, Metafora i metaforyzacja w języku siedmio-, ośmio- i dziewięciolatków, [w:] Językowy obraz świata dzieci i młodzieży, red. J. Ożdżyński, Kraków, s. 185–199.
Google Scholar
Sambor J., 1972, Słowa i liczby. Zagadnienia językoznawstwa statystycznego, Wrocław.
Google Scholar
Stachurski E., 1989, Słownictwo w utworach polskich naturalistów. Badania statystyczne, Kraków.
Google Scholar
Szlązakowa A., 1984, Posłowie, [do:] Janusz Korczak. Pamiętnik, Poznań, s. 44–55.
Google Scholar
Szpilman W., 2000, Pianista, Kraków.
Google Scholar
Szumska D., 2000, Na tropach tropu. Rozważania o metaforze poetyckiej, [w:] Językowy obraz świata i kultura, red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław, s. 161–168 (Język a Kultura, t. 13).
Google Scholar
Zarębina M., 1984, Słownictwo wypowiedzi oficjalnych (dialogowych) w środowisku szkolnym (analiza statystyczna), „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, t. 5, red. J. Kram, E. Polański, Katowice, s. 132–148.
Google Scholar
Zarębina M., 1985, Próba statystycznej analizy słownictwa polszczyzny mówionej (synteza danych liczbowych), Wrocław.
Google Scholar