Koncepcja prawdy prasowej i jej wykładnik w osiemnastowiecznych gazetach rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The subject of interest in the article are the handwritten newspapers of Teodor Ostrowski from 1782. The aim of the presented analyses was to examine the basic category of truth for the information (press) releas and to indicate its linguistic exponents. The analyses adopted a mediolinguistic perspective, referred to the semantics and pragmatics of truth combined with the field of press texts and to the concept of the „factual pact”. As typical exponents of credibility, reliability, striving for truth, they appear in the analyzed newspapers written, among others: lexem prawda and collocations with modal adjectives (prawda nieomylna, prawda niezawodna); lexemes wiadomość, nowina, pogłoska (used to express belief in the truthfulness of data and to vary the degree of reliability); the verb prawdzić się (used to denote the process of reaching the truth), lexemes and word constructions referring to the sources of obtained information.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bauer Z., 2008, Gatunki dziennikarskie, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Kraków, s. 255–280.
Google Scholar
Bizior R., 2021, Wyróżniki tekstowe determinowane przez płeć w listach-gazetach Jadwigi Rafałowiczówny (z początku XVIII wieku). Uwagi o kobiecym wariancie gatunku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 55, s. 121–136.
Google Scholar
Boniecki A., 2010, Etyka dziennikarska. Parę zasad ważnych na co dzień, [w:] Biblia dziennikarstwa, red. A. Skworz, A. Niziołek, Kraków, s. 748–756.
Google Scholar
Gorzelana J., 2021, Sposoby realizacji gatunku wiadomości w „nowinach” zamieszczonych w „Monitorze” z 1768 roku, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 458–467.
Google Scholar
Janik J., 1993, Gazetki pisane z roku 1789 ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 17, s. 45–74.
Google Scholar
Kaleta R., 1972, Wstęp, [w:] Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, opracował i wstępem opatrzył R. Kaleta, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 1–36.
Google Scholar
Kucharski A., 2016, O sobie, ludziach i świecie. Listy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego do Elżbiety Sieniawskiej jako egodokumenty i źródła wiadomości gazetowych (1716–1726), [w:] Kobiece kręgi korespondencyjne w XVII–XIX wieku, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa, s. 31–44.
Google Scholar
Kucharski A., 2019, Życie prywatne magnaterii polskiej w przekazach gazet rękopiśmiennych z epoki stanisławowskiej (1764–1795). Typologia doniesień prasowych, [w:] Honestas et turpitudo, magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, Białystok, s. 665–684.
Google Scholar
Maliszewski K., 2001, Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z dziejów kształtowania się form i treści społecznego przekazu w Rzeczpospolitej szlacheckiej, Toruń.
Google Scholar
Maliszewski K., Kucharski A. (red.), 2017, Wstęp. Jakub Kazimierz Rubinkowski – korespondent Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, [w:] Listy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego do Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej (1716–1726), red. K. Maliszewski, A. Kucharski, Toruń, s. 9–43.
Google Scholar
Pastuchowa M., 2021, Różne oblicza „prawdy”. O historycznych źródłach metatekstowych użyć „prawdy”, „Prace Filologiczne”, t. 76, s. 425–438.
Google Scholar
Popiołek B., 2012, Z kraju i ze świata. Krakowskie nowiny rękopiśmienne z 1729 r. jako źródło do historii mentalności społeczeństwa czasów saskich, „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, t. XV, z. 1 (29), s. 24–39.
Google Scholar
Siuciak M., 2013, Kształtowanie się gatunku wiadomości prasowej w XVIII wieku, [w:] Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok, s. 351–367.
Google Scholar
Siuciak M., 2015, Problem kształtowania się gatunku a stabilizacja jego nazwy – na przykładzie wiadomości prasowej, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, red. D. Ostaszewska, J. Przyklenk, Katowice, s. 326–334.
Google Scholar
Siuciak M., 2016, Dyskurs publiczny w perspektywie diachronicznej, [w:] Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek, Katowice, s. 350–357.
Google Scholar
Suska D., 2019, Realizacja wzorca gatunkowego wiadomości prasowej w gazetach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza z lat 1771–1776, „Філологічний Часопис” 1 (13), s. 111–121.
Google Scholar
Suska D., 2020, Kategoria prasowości i jej wykładniki w osiemnastowiecznych gazetkach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza, „Poradnik Językowy”, nr 1, s. 69–78.
Google Scholar
Suska D., 2021, Wykładniki „paktu faktograficznego” w strukturze osiemnastowiecznych gazet rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego: incipity źródłowe, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 585–594.
Google Scholar
Wacławczyk W., 2020, Dążenie do prawdy a język informacji prasowej, „Studia Medioznawcze”, t. 21, nr 1 (80), s. 429–439.
Google Scholar
Zawadzki S., 2016, Polityczne spory wokół aresztowania biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka w 1782 r. w świetle gazetek pisanych Teodora Ostrowskiego, „Przegląd Historyczny”, t. 107, z. 2, s. 247–275.
Google Scholar
Słownik języka polskiego (słownik wileński): edycja elektroniczna, https://eswil.ijp.pan.pl/index.php (dostęp 18.06.2022).
Google Scholar
Linde B., Słownik języka polskiego, t. 4: P, https://polona.pl/item/slownik-jezyka-pol¬skiego-t-4-p,ODIxODgxNzA/465/#info:metadata (dostęp 18.06.2022).
Google Scholar