The concept of truth and its exponents in the 18th century handwritten newspapers by Teodor Ostrowski
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The subject of interest in the article are the handwritten newspapers of Teodor Ostrowski from 1782. The aim of the presented analyses was to examine the basic category of truth for the information (press) releas and to indicate its linguistic exponents. The analyses adopted a mediolinguistic perspective, referred to the semantics and pragmatics of truth combined with the field of press texts and to the concept of the „factual pact”. As typical exponents of credibility, reliability, striving for truth, they appear in the analyzed newspapers written, among others: lexem prawda and collocations with modal adjectives (prawda nieomylna, prawda niezawodna); lexemes wiadomość, nowina, pogłoska (used to express belief in the truthfulness of data and to vary the degree of reliability); the verb prawdzić się (used to denote the process of reaching the truth), lexemes and word constructions referring to the sources of obtained information.
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Bauer Z., 2008, Gatunki dziennikarskie, [w:] Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Kraków, s. 255–280.
Google Scholar
Bizior R., 2021, Wyróżniki tekstowe determinowane przez płeć w listach-gazetach Jadwigi Rafałowiczówny (z początku XVIII wieku). Uwagi o kobiecym wariancie gatunku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 55, s. 121–136.
Google Scholar
Boniecki A., 2010, Etyka dziennikarska. Parę zasad ważnych na co dzień, [w:] Biblia dziennikarstwa, red. A. Skworz, A. Niziołek, Kraków, s. 748–756.
Google Scholar
Gorzelana J., 2021, Sposoby realizacji gatunku wiadomości w „nowinach” zamieszczonych w „Monitorze” z 1768 roku, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 458–467.
Google Scholar
Janik J., 1993, Gazetki pisane z roku 1789 ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 17, s. 45–74.
Google Scholar
Kaleta R., 1972, Wstęp, [w:] Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, opracował i wstępem opatrzył R. Kaleta, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 1–36.
Google Scholar
Kucharski A., 2016, O sobie, ludziach i świecie. Listy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego do Elżbiety Sieniawskiej jako egodokumenty i źródła wiadomości gazetowych (1716–1726), [w:] Kobiece kręgi korespondencyjne w XVII–XIX wieku, red. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa, s. 31–44.
Google Scholar
Kucharski A., 2019, Życie prywatne magnaterii polskiej w przekazach gazet rękopiśmiennych z epoki stanisławowskiej (1764–1795). Typologia doniesień prasowych, [w:] Honestas et turpitudo, magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, Białystok, s. 665–684.
Google Scholar
Maliszewski K., 2001, Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z dziejów kształtowania się form i treści społecznego przekazu w Rzeczpospolitej szlacheckiej, Toruń.
Google Scholar
Maliszewski K., Kucharski A. (red.), 2017, Wstęp. Jakub Kazimierz Rubinkowski – korespondent Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, [w:] Listy Jakuba Kazimierza Rubinkowskiego do Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej (1716–1726), red. K. Maliszewski, A. Kucharski, Toruń, s. 9–43.
Google Scholar
Pastuchowa M., 2021, Różne oblicza „prawdy”. O historycznych źródłach metatekstowych użyć „prawdy”, „Prace Filologiczne”, t. 76, s. 425–438.
Google Scholar
Popiołek B., 2012, Z kraju i ze świata. Krakowskie nowiny rękopiśmienne z 1729 r. jako źródło do historii mentalności społeczeństwa czasów saskich, „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, t. XV, z. 1 (29), s. 24–39.
Google Scholar
Siuciak M., 2013, Kształtowanie się gatunku wiadomości prasowej w XVIII wieku, [w:] Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok, s. 351–367.
Google Scholar
Siuciak M., 2015, Problem kształtowania się gatunku a stabilizacja jego nazwy – na przykładzie wiadomości prasowej, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5: Gatunek a granice, red. D. Ostaszewska, J. Przyklenk, Katowice, s. 326–334.
Google Scholar
Siuciak M., 2016, Dyskurs publiczny w perspektywie diachronicznej, [w:] Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek, Katowice, s. 350–357.
Google Scholar
Suska D., 2019, Realizacja wzorca gatunkowego wiadomości prasowej w gazetach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza z lat 1771–1776, „Філологічний Часопис” 1 (13), s. 111–121.
Google Scholar
Suska D., 2020, Kategoria prasowości i jej wykładniki w osiemnastowiecznych gazetkach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza, „Poradnik Językowy”, nr 1, s. 69–78.
Google Scholar
Suska D., 2021, Wykładniki „paktu faktograficznego” w strukturze osiemnastowiecznych gazet rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego: incipity źródłowe, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 585–594.
Google Scholar
Wacławczyk W., 2020, Dążenie do prawdy a język informacji prasowej, „Studia Medioznawcze”, t. 21, nr 1 (80), s. 429–439.
Google Scholar
Zawadzki S., 2016, Polityczne spory wokół aresztowania biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka w 1782 r. w świetle gazetek pisanych Teodora Ostrowskiego, „Przegląd Historyczny”, t. 107, z. 2, s. 247–275.
Google Scholar
Słownik języka polskiego (słownik wileński): edycja elektroniczna, https://eswil.ijp.pan.pl/index.php (dostęp 18.06.2022).
Google Scholar
Linde B., Słownik języka polskiego, t. 4: P, https://polona.pl/item/slownik-jezyka-pol¬skiego-t-4-p,ODIxODgxNzA/465/#info:metadata (dostęp 18.06.2022).
Google Scholar