The place of the Opoczno dialect in the local press (the example of Kielce’s monthly “Przemiany”)

Main Article Content

Stanisław Cygan
https://orcid.org/0000-0002-1108-3302

Abstract

The local press is hardly ever used for dialectological studies. Press texts from the Kielce monthly “Przemiany”; 1970-1989 can be a valuable source of language material for both the study of the language system of the Opoczno dialect and the dialect lexicon. They are represented by 26 chats from the Opoczno area and Opoczno proverbs. For the purpose of this article, I have extracted dialect vocabulary - 61 words from chats - and compared them with dictionary materials from other sources of Polish dialect lexicography: a collection of K. Dejna’s folk vocabulary, Słownik gwar małopolskich (Glossary of Little Poland dialects), Słownik gwary opoczyńskiej (Glossary of Opoczno dialects), the alphabetical index of words from the dictionary Słownik polskich gwar (Dictionary of Polish dialects). The research results show differences in the resources of this lexicon in the sources listed. They confirm the usefullness of press materials for lexicographic research.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Cygan, S. (2020) “The place of the Opoczno dialect in the local press (the example of Kielce’s monthly ‘Przemiany’) ”, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, (15), pp. 50–66. doi: 10.24917/20831765.15.4.
Section
Articles

References

Adamczyk M., 1991, Cztery epoki prasy Kielecczyzny 1811–1956, Kraków–Kielce.
Google Scholar

Cygan S., 2005a, Ludoznawcze zainteresowania kieleckiej inteligencji, [w:] Z tradycji i dorobku inteligencji kieleckiej w XIX i XX wieku, red. M. Meducka, Kielce, s. 11–27.
Google Scholar

Cygan S., 2005b, Jan Łoś (1860–1928) jako językoznawca, [w:] Z tradycji i dorobku inteligencji kieleckiej w XIX i XX wieku, red. M. Meducka, Kielce, s. 307–319.
Google Scholar

Cygan S., 2016, Z zagadnień dialektologicznych Kielecczyzny w prasie lokalnej (na przykładzie „Radostowej”), „Prace Filologiczne” LXIX, s. 41–58.
Google Scholar

Cygan S., 2018, Słownik gwary opoczyńskiej, Opoczno.
Google Scholar

Dejna K., 1962–1968, Atlas gwarowy województwa kieleckiego, Łódź, t. 1-6, 800 map.
Google Scholar

Dejna K., 1974–1985, Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. XX–XXI.
Google Scholar

Dejna K., 1994, Atlas gwar polskich. Sektor VII (kielecki), Łódź.
Google Scholar

Doroszewski W. (red.), 1958–1973, Słownik języka polskiego, t. I–XII, Warszawa.
Google Scholar

Dubisz S., 1986, Stylizacja gwarowa w polskiej prozie trzydziestolecia powojennego (nurt ludowy w latach 1945–1975), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Google Scholar

Gala S., 2014, Kierunki zmian w gwarach polskich (zarys problemu), [w:] tegoż, Wybór pism dialektologicznych i onomastycznych, red. I. Jaros, Łódź, s. 241–250; przedruk z: Kultura, język, edukacja, red. R. Mrózek, Katowice 2000, s. 129–138.
Google Scholar

Gala S., Frank-Rakowska G., Gala-Milczarek B., 2010, Indeks alfabetyczny i indeks a tergo do „Słownictwa ludowego...” Karola Dejny, Łódź.
Google Scholar

Jachimczyk A., 2002, Życie kulturalne Kielc 1945–1975, Kielce.
Google Scholar

Jaros I., 2001, Gwary opoczyńskie na tle językowego pogranicza Małopolski i Mazowsza, Łódź.
Google Scholar

Kamińska M., 1956, Uwagi o rozwoju gwary opoczyńskiej, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. IV, s. 55–60.
Google Scholar

Karaś H., 2011, Polska leksykografia gwarowa, Warszawa.
Google Scholar

Karłowicz J., 1900–1911, Słownik gwar polskich, Kraków, t. I–VI [t. IV–VI ułożył J. Karłowicz, do druku przygotował J. Łoś, Kraków 1906–1911].
Google Scholar

Kępa-Mętrak J., 1999, Między misją a rzemiosłem. Kieleckie środowisko dziennikarskie w latach 1945–1989, Kielce.
Google Scholar

Kępa-Mętrak J., 2005, Co w prasie piszczy? Charakterystyka świętokrzyskich dzienników regionalnych, „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej”, t. 9, s. 111–134.
Google Scholar

Kępa-Mętrak J., 2012, Ustawicznie czujni... O dziennikarzach regionu kielecko-radomskiego (i nie tylko), Warszawa.
Google Scholar

Krzyżanowski J. (red.), 1965, Słownik folkloru polskiego, Warszawa.
Google Scholar

Labocha J., 1990, Opowiadania ludowe ze Śląska Cieszyńskiego w Czechosłowacji w świetle pragmalingwistyki tekstu, Kraków.
Google Scholar

Łoś J., 1886, Gwara opoczyńska. Studium dialektologiczne, „Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, t. XI, s. 147–190.
Google Scholar

Łoś J., 1886, Porównanie fonetycznych właściwości kilku gwar polskich, „Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, t. XI, s. 191–218.
Google Scholar

Nitsch K., 1960, Wybór polskich tekstów gwarowych. Warszawa.
Google Scholar

Pająkowska-Kensik M., 2014, O gwarze kociewskiej we współczesnych tekstach „Pomeranii”, [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”. Kraków, 27–28 września 2013 r., ed. M. Rak i K. Sikora, Kraków, s. 345–349.
Google Scholar

Piechnik A., 2014, Gwara w języku lokalnej prasy (na przykładzie „Głosiciela”), [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”. Kraków, 27–28 września 2013 r., red. M. Rak i K. Sikora, Kraków, s. 305-311.
Google Scholar

Popławski E., 2014, Frazemy z biblijnymi nazwami osobowymi w gwarach polskich, Kraków.
Google Scholar

Popławski E., 2017, Rok rolniczo-gospodarski w świetle przysłów w gwarach polskich (od św. Macieja – 24 lutego do św. Pawła – 29 czerwca), [w:] Język w regionie, region w języku 2, red. B. Osowski, J. Kobus, P. Michalska-Górecka i A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań, s. 289–303.
Google Scholar

Rak M., 2015, Kulturemy podhalańskie, Kraków.
Google Scholar

Reichan J. (red.), 1999, Indeks alfabetyczny wyrazów z kartoteki „Słownika gwar polskich” (t. I: A–O, t. II: P–Ż), Kraków.
Google Scholar

Reichan J., 2002, Zarys dziejów badań nad dialektem środkowo- i północnomałopolskim, [w:] Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Dejnie, red. S. Gala, Łódź, s. 407–418.
Google Scholar

Serkowska K., 2011, Język kaszubski w miesięczniku „Pomerania” w latach 1963–2011, „Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego”, s. 242–249.
Google Scholar

Siuda M., 2012, Prasa województwa kieleckiego w latach 1944–1989. Studium historyczno--prasoznawcze, Kielce.
Google Scholar

Sławkowa E., 2003, Być stela. Z zagadnień edukacji regionalnej na Śląsku Cieszyńskim, Katowice.
Google Scholar

Słownik gwar polskich. Źródła, 1977, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Google Scholar

Szpila G., 2003, Krótko o przysłowiu, Kraków.
Google Scholar

Szydłowska N. (red.), 2008, Mądrość jako wartość w przysłowiach ludowych. Materiały z badań, Białystok.
Google Scholar

Szymczak M., 1966, Charakterystyka gwary opoczyńskiej, „Literatura Ludowa”, z. 2–3, s. 7–10.
Google Scholar

Wolny H., 1973, Od „Gazety Kieleckiej” (1870) do „Przemian” (1970), „Zeszyty Kieleckie. Historia – Literatura – Kultura”, Łódź, s. 158–172.
Google Scholar

Wronicz J. (red.), 2009, Mały słownik gwar polskich, opracował zespół: R. Kucharzyk, A. Niezabitowska, J. Reichan, M. Tokarz, W. Wójcicka, J. Wronicz, Kraków.
Google Scholar

Wronicz J. (red.), 2016, Słownik gwar małopolskich, t. I: A–Ó, opracował zespół: M. Buława, B. Grabka, E. Grześkiewicz, J. Kozioł, R. Kucharzyk, A. Niezabitowska, E. Popławski, M. Tokarz, A. Tyrpa, J. Wronicz, B. Ziajka, Kraków.
Google Scholar

Wronicz J. (red.), 2017, Słownik gwar małopolskich, t. II: P–Ż, opracował zespół: M. Buława, B. Grabka, A. Kostecka-Sadowa, R. Kucharzyk, A. Niezabitowska, E. Popławski, M. Tokarz, A. Tyrpa, J. Wronicz, B. Ziajka, Kraków.
Google Scholar

Zieniukowa J., 1959, Sprawy języka i literatury kaszubskiej w niektórych czasopismach regionalnych, „Literatura Ludowa”, 1959, nr 1–2, s. 23–26.
Google Scholar