Tradycje związane z domem wiejskim utrwalone w relacjach mieszkańców Spisza
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article presents a traditional image of a country home in Spisz. The material basis is the electronic corpus of rural speech (Korpus Spiski 2015–2019). The collocations of the lemmas: dom, chałupa, izba were observed during the analysis of corpus materials. The study of collocations allows us to clarify the semantics of lexemes. The names dom and chałupa have a characteristic dialectal understanding: ‘a rural farm belonging to one owner, including farm buildings, animals and equipment’. This meaning does not occur in the noun izba. Semantic and pragmatic structures describing traditional elements and forms of life associated with a country home were extracted from broader contexts. The traditional image of the Spisz home reveals two profiles: physical (residential building, farm) and symbolic (center of community family life, place of important events and celebrations, farm work, neighborhood meetings). Finally, the transformations that have taken place in the farmhouse are mentioned.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bartmiński J. (red.), 2015, Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. I, Lublin.
Google Scholar
Bartmiński J., 2008, Dom i świat – opozycja i komplementarność, „Postscriptum Polonistyczne” 1 (1), s. 55–68.
Google Scholar
Bartmiński J., Bielińska‑Gardziel I., 2015, Polski językowo‑kulturowy obraz DOMU i jego profile, [w:] Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, red. J. Bartmiński, t. I, Lublin, s. 89–121.
Google Scholar
Benedyktowicz D. i Z., 1992, Dom w tradycji ludowej, Wrocław.
Google Scholar
Benedyktowicz D. i Z., 2023, Symbolika domu. Literatura i etnografia, Kraków.
Google Scholar
Fedorowicz I., Geben K., 2021, Językowy obraz domu w prozie wspomnieniowej Wojciecha
Google Scholar
Piotrowicza, Vilnius University Open Series (2), s. 318–333, https://www.zurnalai.vu.lt/open-series/article/view/24586 (dostęp: 10.02.2024).
Google Scholar
Grabski M., 2012, Budownictwo drewniane, [w:] Kultura ludowa Górali Spiskich, red. U. Janicka‑Krzywda, Kraków, s. 93–108.
Google Scholar
Grochola‑Szczepanek H., 2021, Od nagrania do korpusu, czyli o metodzie archiwizowania języka mówionego mieszkańców wsi z wykorzystaniem narzędzi lingwistyki cyfrowej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” XVI, 2, s. 54–67.
Google Scholar
Grochola‑Szczepanek H., Górski R.L., von Waldenfels R., Woźniak M., 2019, Korpus języka mówionego mieszkańców Spisza, „LingVaria” LV/1, s. 165–180.
Google Scholar
Grochola‑Szczepanek H., Woźniak M., 2018, Transkrypcja języka mieszkańców wsi w aplikacji ELAN w Korpusie Spiskim, [w:] Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych, red. R. Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka‑Janowicz, Kraków, s. 267–278.
Google Scholar
Kąś J., 2015–2019, Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej, t. I–XII, Bukowina Tatrzańska – Nowy Sącz.
Google Scholar
Korpus Spiski, 2015–2019, Język mieszkańców wsi. Korpus tekstów i nagrań gwarowych, https://www.spisz.ijp.pan.pl (dostęp: 10.02.2024).
Google Scholar
Misiak M., 2016, Językowy obraz DOMU w etnolekcie łemkowskim. Analiza danych słownikowych, „Slavistica Vilnensis” 60, s. 61–74, https://www.zurnalai.vu.lt/slavistica--vilnensis/article/view/9931/7771 (dostęp: 10.02.2024).
Google Scholar
Rutkovska K., 2015, Koncept domu (namai) w języku i kulturze litewskiej, [w:] Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, red. J. Bartmiński, t. I, Lublin, s. 61–87.
Google Scholar
Sawaniewska‑Mochowa Z., Zielińska A., 2007, Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach północno‑wschodnich Rzeczypospolitej: ginąca cześć kultury europejskiej, Warszawa.
Google Scholar
Sawicka G. (red.), 1997, Dom w języku i kulturze, Szczecin.
Google Scholar
Siemieńska R., 1962, Z badań nad zagadnieniem trwania i przeobrażania więzi społecznej we wsi spiskiej, praca magisterska wykonana w Katedrze Etnografii Ogólnej i Socjologii UJ pod kier. K. Dobrowolskiego, Kraków (maszynopis).
Google Scholar
Sobierajski Z., 1966, Atlas polskich gwar spiskich, Poznań.
Google Scholar