Nazwy sprzętów kuchennych w gwarach Krajny. Część I. Przygotowywanie pożywienia
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Jednym z (peryferyjnych) subpól tematycznych, sytuujących się w granicach pola kulinaria, są sprzęty kuchenne. Celem artykułu jest kilkupłaszczyznowa – semantyczna, genetyczna, formalna oraz geograficzna – charakterystyka 80 krajeńskich kulinaryzmów, desygnujących dawne i współczesne drobne artefakty służące do przygotowywania pokarmów. Przedmiot opisu stanowi leksyka wyekscerpowana z atlasów gwarowych, (popularno)naukowych i amatorskich opracowań leksykograficznych, a także regionalnych książek kucharskich, prezentujących językowe i kulturowe dziedzictwo Krajny. Przeprowadzona analiza wykazała, że do kategorii najliczniej reprezentowanych w obrębie badanego słownictwa należą: (a) nazwy naczyń kuchennych [46,3%], (b) jednostki rodzimej proweniencji [55%], (c) struktury motywowane słowotwórczo proste afiksalne [53,8%] oraz (d) leksemy występujące wyłącznie w mowie Krajniaków (dyferencyjne w stosunku zarówno do języka ogólnopolskiego, jak i innych gwar ludowych) [45%].
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Batko‑Tokarz B., 2019, Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego. Teoria, praktyka, leksykografia, Kraków.
Google Scholar
Batko‑Tokarz B., 2021, Czego o jedzeniu i kulinariach dowiadujemy się z tematycznych klasyfikacji słownictwa, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków, s. 11–35.
Google Scholar
Jaros I., 2009, Nazwy środków czynności w gwarach łęczycko‑sieradzkich. Studium słowotwórczo‑leksykalne, Łódź.
Google Scholar
Kołatka K., 2020, Tożsamość regionalna mieszkańców Krajny. Studium językowo‑kulturowe, Bydgoszcz.
Google Scholar
Kołatka K., 2022a, Ańtop, ćrulki i wintbojtel, czyli o krajeńskich germanizmach kulinarnych, „Prace Filologiczne” LXXVII, s. 145–165.
Google Scholar
Kołatka K., 2022b, Cło młożna znoliść w krajińścij grołpie, czyli o nazwach zup w gwarach Krajny, [w:] Polszczyzna w różnych jej aspektach. Język polski dawniej i dziś, red. A.S. Dyszak, A. Paluszak‑Bronka, Bydgoszcz, s. 105–124.
Google Scholar
Kołatka K., 2023, Chłop je mięso, kiedy kura chora albo on chory, czyli o ludowej wegekuchni w świetle krajeńskiej leksyki, „Rozprawy Komisji Językowej” ŁTN LXXI, s. 63–84.
Google Scholar
Kołatka K., 2024a, Kaszka fraszka, jarzyna perzyna, chleb trawa, mięso potrawa, czyli o nazwach produktów i dań mięsnych w gwarach Krajny, [w:] Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. M. Święcicka, M. Peplińska, t. 9, Bydgoszcz, s. 105–120.
Google Scholar
Kołatka K., 2024b, Z badań nad słownictwem kulinarnym Krajny – eintopf, „LingVaria” XIX(2/38), s. 237–251.
Google Scholar
Nitsch K., 1957, Dialekty języka polskiego, Wrocław–Kraków.
Google Scholar
Pelcowa H., 2023, Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego, Lublin.
Google Scholar
Polakiewicz M., 1980, Tradycyjne wiejskie naczynia i sprzęty do przygotowywania i przechowywania pokarmów z obszaru Polski północnej w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Katalog (wybór), Toruń.
Google Scholar