Feminatywa w międzywojennej prasie katolickiej. Przyczynek do dziejów nazw żeńskich w polszczyźnie
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Przedmiotem opisu w artykule są nazwy żeńskie odnotowane na łamach międzywojennej prasy katolickiej. Ekscerpcji poddano po dwa roczniki trzech periodyków: „Rodzina Polska” (1929, 1931), „Gazeta dla Kobiet” (1933, 1935) oraz „Kuźniczanka” (1932, 1936). Celem analizy jest konfrontacja ówczesnego statusu nazw żeńskich w środowiskach odwołujących się do nauki społecznej Kościoła z ich wartościowaniem we współczesnym dyskursie publicznym, w którym afirmacja feminatywów łączona jest z poglądami lewicowymi czy feministycznymi. W wybranych źródłach poszukuje się również dowodów potwierdzających lub falsyfikujących tezę o występowaniu tendencji do maskulinizacji w latach 30. XX wieku. W materiale odnotowano znaczącą liczbę 244 różnych formacji żeńskich. Zasadą jest nazywanie kobiet pełniących funkcje we władzach stowarzyszeń i organizacji formacjami żeńskim, np. prezeska, wiceprezeska, sekretarka generalna, dyrektorka itp. Nazwami męskimi posługiwano się w odniesieniu do kobiet sporadycznie, co nie daje podstaw do wnioskowania o rozszerzeniu się w tym czasie praktyki stosowania nominacji męskich. Jedynie tytuły naukowe, doktor i profesor, wystąpiły tylko w wariancie męskim.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bełcikowski J., 1930, Warszawa kobieca. Wszystkie organizacje kobiece z siedzibą w Warszawie, Warszawa.
Google Scholar
Jankowska K., 2018, Nazwy kobiet w czasopiśmie „Bluszcz” z lat 1924–1925. Analiza semantyczna i formalna, komputeropis pracy dyplomowej.
Google Scholar
Jankowski H., 2021, W obronie języka czy w obawie przed zmianą? Manipulacje językowe w prawicowych tekstach publicystycznych o nazwach żeńskich, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” LV, s. 73–87.
Google Scholar
Karamańska M., Młynarczyk E., 2019, Komponenty eksponujące cechę żeńskości w nazwach stowarzyszeń II Rzeczpospolitej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” XIV, s. 67–78.
Google Scholar
Kieraś W., Kobyliński Ł., 2021, Korpusomat – stan obecny i przyszłość projektu, „Język Polski” CI, z. 2, s. 49–58.
Google Scholar
Kita M., 2013, Preferuję: pani ministro. Dyskusja na temat ministry, [w:] Mówię, więc jestem. Rozmowy o współczesnej polszczyźnie 4, red. M. Milewska‑Stawiany, E. Rogowska‑Cybulska, Gdańsk, s. 88–93.
Google Scholar
Klemensiewicz Z., 1957, Tytuły i nazwy zawodowe kobiet w świetle teorii i praktyki, „Język Polski” 2, s. 101–119.
Google Scholar
Kristanova E., 2011, Ilustrowany miesięcznik społeczno‑kulturalny i literacki „Rodzina Polska” (1927–1939). Ogólna charakterystyka pisma, [w:] Ludzie i książki. Studia i szkice bibliologiczno‑biograficzne, red. E. Andrysiak, Łódź, s. 283–301.
Google Scholar
Kristanova E., 2022, Wizerunki kulturowe kobiet dwudziestolecia międzywojennego w miesięczniku „Rodzina Polska” (1927–1939), „Journal of Modern Science” (I)48, s. 305–322.
Google Scholar
Leszczyńska A., 2001, Feministki o języku, „Zadra” 1, s. 30–32.
Google Scholar
Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo‑płciowa, Warszawa.
Google Scholar
Łaziński M., 2023, Feminatywy oraz inne spory o słowa. Próba diagnozy i propozycje pozytywne, „Socjolingwistyka” XXXVI, s. 345–368.
Google Scholar
Maj E., 2020, Wzorzec kobiety w prasie dla katoliczek w Polsce międzywojennej: przypadek periodyku „Kuźniczanka” (1931–1936), „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” I(8), s. 113–139.
Google Scholar
Majka K., 2018, Kobieta na szerokim świecie, czyli językowy obraz kobiety w czasopiśmie „Moja Przyjaciółka” z lat 1934–1938, komputeropis pracy dyplomowej.
Google Scholar
Małocha‑Krupa A., 2018, Feminatywum w uwikłaniach językowo‑kulturowych, Wrocław.
Google Scholar
Miemietz B., 1993, Kto to jest „człowiek”?, „Teksty Drugie” 4/5/6, s. 169–180.
Google Scholar
Niepytalska‑Osiecka A., 2021, Mieszkańcy i mieszkanki – symetryczne informowanie o płci jako przejaw języka niedyskryminującego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” LV, s. 57–72.
Google Scholar
Skudrzyk A., 2020, Od prorokini do marszałkini, czyli o derywacji w miarę potrzeb, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” XV, s. 247–254.
Google Scholar
Statut 1930, Statut Związku Wielkopolskich Kółek Włościanek, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/285420/edition/236170?language=pl.
Google Scholar
Wiśniewski M., Kaproń‑Charzyńska I., 2024, Morfologia współczesnego języka polskiego. Zagadnienia ogólne. Słowotwórstwo, Toruń.
Google Scholar
Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” LX, s. 295–312.
Google Scholar
Woźniak E., 2020, Przełomowe dwudziestolecie. Lata 1918–1939 w dziejach języka polskiego, Łódź.
Google Scholar
Woźniak E., 2021, Dzieje nazw żeńskich w polszczyźnie jako odbicie przemian społeczno‑kulturowych, [w:] Dialog z Tradycją, t. 9: Językowe świadectwa przemian społeczno‑kulturowych, red. E. Młynarczyk i E. Horyń, Kraków, s. 383–392.
Google Scholar
Woźniak E., 2024, Od nazwy żeńskiej do feminatywum. Z dziejów kategorii słowotwórczej i jej nazewnictwa, „Poradnik Językowy”, z. 8, s. 89–100.
Google Scholar