Zapożyczenia a stylistyczne zróżnicowanie gwary podhalańskiej
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
A dialect of the Podhale region is represented by three functional styles: the colloquial, artistic and literary style. They differ, among others frequency of use and type of loanwords. The literary style is dominated by Hungarian, Slovakian, Germanisms, Romanian, and in the artistic style (mainly in folksongs (przyśpiewki)) Anglicisms appear. Colloquial style in terms of loanwords is the least expressive, old loanwords belong to the recessive vocabulary, and Anglicisms do not have such a punching force as in joking and ironic folksongs.
Downloads
Article Details
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bartmiński J., 1973, O języku folkloru, Wrocław.
Google Scholar
Bartmiński J., 1977a, O derywacji stylistycznej (na przykładzie poetyckiego interdialektu folkloru i „gwary” w literaturze), „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze” 54, s. 87–110.
Google Scholar
Bartmiński J., 1977b, O derywacji stylistycznej. Gwara ludowa w funkcji języka artystycznego, Lublin.
Google Scholar
Bartmiński J., 1978, Wokół derywacji stylistycznej ludowego języka poetyckiego, „Z polskich studiów slawistycznych” V, cz. 2, s. 323–331.
Google Scholar
Dembowski B., Słownik gwary podhalskiej, „Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności” t. 5, s. 339–444 [przedr.: J. Okoniowa (red.), Studia dialektologiczne, III, Kraków 2006, s. 233–342].
Google Scholar
Gołąb Z., 1952, Wyrazy pochodzenia południowosłowiańskiego w polskich gwarach góralskich, „Język Polski” XXXII, s. 202–208.
Google Scholar
Goszczyński S., 1853, Dziennik podróży do Tatrów, Petersburg [przedr. w opracowaniu S. Sierotwińskiego, Wrocław–Kraków „Biblioteka Narodowa” I 170, 1958].
Google Scholar
Greń Z., 1998, Z problematyki językowej pogranicza polsko-czesko-słowackiego, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria 9: „Językoznawstwo”, s. 95–101.
Google Scholar
Herniczek-Morozowa W., 1975–1976, Terminologia polskiego pasterstwa górskiego, cz. 1 (1975), cz. 2–3 (1976), Wrocław.
Google Scholar
Janczy W., 1904, Gwara Sromowiec Wyżnych, „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie” t. 1, s. 51–87.
Google Scholar
Kantor J., 1907, Czarny Dunajec. Monografia etnograficzna, Kraków, s. 17–229 [odb. z: „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” t. 9].
Google Scholar
Клепикова Г.П., 1974, Славянская пастушеская терминология. Ее генезис и распространение в языках карпатского ареала, Mocква.
Google Scholar
Kniezsa I., 1934, Pochodzenie hungaryzmów karpackiej terminologii pasterskiej, [w:] Księga referatów. II Międzynarodowy Zjazdu Slawistów (Filologia Słowiańska). Sekcja I – Językoznawstwo, Warszawa, s. 49–53.
Google Scholar
Kopernicki I., 1875, Spostrzeżenia nad właściwościami językowymi w mowie górali beskidowych, z dodatkiem słowniczka wyrazów góralskich, „Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności” t. 3, s. 343–379.
Google Scholar
Kucała M., 1992, Związki leksykalne gwary Więciórki (woj. krakowskie) z literackim językiem słowackim, [w:] Studia z dialektologii polskiej i słowiańskiej, red. W. Boryś, W. Sędzik, Warszawa, s. 99–104.
Google Scholar
Kucała M., 2005, Europejskość góralskiego słownictwa, [w:] Góry i góralszczyzna w dziejach i kulturze pogranicza polsko-słowackiego (Podhale, Spisz, Orawa, Gorce, Pieniny). Literatura i język, red. M. Madejowa, A. Mlekodaj, K. Sikora, Nowy Targ, s. 184–189.
Google Scholar
Kurdyła T., 2014, Język ludowy a inne odmiany polszczyzny (uwagi teoretyczne), [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”, Kraków 26–27 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, „Biblioteka LingVariów”, t. 17, Kraków, s. 65–79.
Google Scholar
Kurek H., 2017, Funkcja gwary w tekście, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 64, s. 137–146.
Google Scholar
Malinowski L., 1891, Ślady wpływu rumuńskiego w mowie góralskiej na Podhalu. Przyczynek do wiadomości o pobycie Rumunów w tych stronach, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU” I, s. 43–47.
Google Scholar
Małecki M., 1933, O wpływie słowackim na polskie gwary na Orawie, „Sbornik Matice Slovenskéj” XIII, s. 44–47.
Google Scholar
Németh M., 2008, Zapożyczenia węgierskie w gwarze orawskiej i drogi ich przenikania, Kraków.
Google Scholar
Nitsch K., 1960, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 2, Warszawa.
Google Scholar
Nitsch K., 1989, Gwara góralska a język polski, „Język Polski” LXIX, s. 82–85.
Google Scholar
Pitoń J., 2002, Lecom roki, Kraków.
Google Scholar
Pitoń J., 2005, Zbójnickie sprawy, Kraków.
Google Scholar
Popowska-Taborska H., 1986, Losy niektórych karpatyzmów w gwarach polskich, „Slavia Occidentalis” t. 43, s. 193–199.
Google Scholar
Rak M., 2014, Zróżnicowanie stylistyczne gwary w świetle statystyki leksykalnej (na materiale podhalańskim), [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”, Kraków 26–27 września 2013 r., red. M. Rak, K. Sikora, „Biblioteka LingVariów”, t. 17, Kraków, s. 157–166.
Google Scholar
Rak M., 2015a, „Góry i Podgórze” Oskara Kolberga w ujęciu dialektologicznym, [w:] „Ja daję tylko materiał...”. O dziele Oskara Kolberga w dwusetną rocznicę jego urodzin, red. E. Antyborzec, Poznań, s. 225–237.
Google Scholar
Rak M., 2015b, Kulturemy podhalańskie, „Biblioteka LingVariów”, t. 19, Kraków.
Google Scholar
Siatkowski J., 1997, Językowe wpływy niemieckie w Karpatach, [w:] Witold Doroszewski – mistrz i nauczyciel, red. B. Falińska, Łomża, s. 75–99.
Google Scholar
Sikora K., Rak M., 2007, Czy gwara podhalańska może sprostać wymogom stylu biblijnego? Głos w dyskusji o tłumaczeniach Biblii na gwary, [w:] Spotkanie siedmiu kultur. Pogranicze polsko-słowackie. Rocznik Euroregionu „Tatry”, wydanie specjalne, red. A. Nowak, A. Pyzowska, Nowy Targ, s. 172–182.
Google Scholar
Sobierajski Z., 1968, Z leksykalnych wpływów słowackich na polskie gwary spiskie, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria 3, cz. 3: „Językoznawstwo”, s. 257–267.
Google Scholar
Stopka A., 1897, Sabała. Portret, życiorys, bajki, powiastki, piosnki, melodie, Kraków.
Google Scholar
Szyfer A., 1962, Słownictwo pasterskie Tatr i Podhala, [w:] Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, red. W. Antoniewicz, t. 4: Historia osadnictwa i organizacja społeczna pasterstwa oraz słownictwo pasterskie Tatr Polskich i Podhala, oprac. S. Górzyński, Wrocław, s. 163–193.
Google Scholar
Vrabie E., 1976, Note lexicale privind elementele de origine românească în limba polonă, „Studii şi cercetări lingvistice” XXVII, nr 2, s. 171–179; nr 3, s. 279–291.
Google Scholar
Wrześniowski A., 1885, Spis wyrazów podhalskich, „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego”, t. 10, s. 1–26 [przedr.: J. Okoniowa (red.), Studia dialektologiczne, III, Kraków 2006, s. 185–232].
Google Scholar
Zaręba A., 1978, Kontakty leksykalne na pograniczu językowym polsko-czesko-słowackim, „Z polskich studiów slawistycznych”, seria 5: „Językoznawstwo”, s. 333–341.
Google Scholar
Zawiliński R., 1899, O wpływie języka słowackiego na polskie gwary góralskie, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie”, t. 4, nr 4, s. 3–4.
Google Scholar
Złoża J., 1891, Zbiór wyrazów i wyrażeń używanych w okolicach Chochołowa, „Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności” t. 4, s. 341–352.
Google Scholar