Ruczaj and *ręczaj in the Polish vocabulary and onomastics. Attempt at a new look from the perspective of Slavic
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
Onomastic data entitle to believe that Old Polish inherited from Common Slavic two variants of a term for ‘(small) stream’, namely, *ręczaj < *rǫčajь and *ruczaj < *ručajь. Both seem attested only by proper names (15th–20th centuries), the former primarily by four toponyms in southern Mazovia (Ręczaje 3x and Zręczaje), while the latter left traces in the toponymy of Central Poland and of the southern part of Greater Poland. None of them has been confirmed lexically in the „native” Polish dialects of the 20th century.
Starting from the 17th century, texts of some authors rooted in the North‑Eastern periphery of Middle Polish (Lithuania, Byelorussia) attest a term ruczåj -aju ‘stream’, which is to be regarded as a loan from Old Byelorussian. One is inclined to connect its subsequent penetration, as a poetical word, into the literary Polish (the late 19th century) with its multiple occurrences in key instances of poetry by Adam Mickiewicz, the most outstanding writer of the Polish Romanticism, whose roots lay precisely in the Byelorussian ethnic territory.
In the historical Slavic languages we find reflexes of the related variants *rǫčajь, *ručajь, *ručьjь (and *rǫčьjь?) and probably *(ne)rǫčь (~ *(ne)ručь?), the latter presumably constituting a starting point for the former four. A reliable reconstruction of the primary form together with its true etymological cognates seems, however, very difficult, if not impossible at all.
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
WYKORZYSTANE KARTOTEKI I BAZY DANYCH
Google Scholar
ESHP – Elektroniczny słownik hydronimów Polski, https://eshp.ijp.pan.pl/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
Geneteka. Portal Polskiego Towarzystwa Genealogicznego, https://geneteka.genealodzy.pl/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
ISJCN – Internetowy słownik języka Cypriana Norwida, red. J. Puzynina, T. Korpysz, https://www.slownikjezykanorwida.uw.edu.pl/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
Kartoteka Słownika gwar polskich PAN, https://rcin.org.pl/dlibra/publication/37156?/(dostęp marzec 2023).
Google Scholar
Kartoteka Słownika języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, https://rcin.org.pl/dlibra/publication/20029?/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
KorBa – Elektroniczny korpus tekstów polskich z XVII i XVIII w. (do 1772 r.), https://korba.edu.pl/query_corpus/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
NFJP – Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego, https://www.nfjp.pl/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://www.nkjp.pl/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
PRNG – Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych, https://www.geoportal.gov.pl/dane/panstwowy-rejestr-nazw-geograficznych/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
WSJP PAN– Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, https://wsjp.pl/ (dostęp marzec 2023).
Google Scholar
ROZWIĄZANIE SKRÓTÓW
Google Scholar
AntrPol IV – Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, red. A. Cieślikowa, t. IV (Pl–St), Kraków 2013.
Google Scholar
BER VI – Bъlgarski etimologičen rečnik, red. M. Račeva, T.A. Todorov, t. VI (pùskam – slovàr2), Sofija 2002.
Google Scholar
ESLHNPR – Etymolohičnyj slovnyk litopysnych heohrafičnych nazv pivdennoji Rusi, red. O.S. Stryžak, Kyjiv 1985.
Google Scholar
ESUM V – Etymolohičnyj slovnyk ukrajins′koji movy u semi tomach, red. O.S. Mel′nyčuk, t. V (R–T), Kyjiv 2006.
Google Scholar
ÈSBM XI – Ètymalahičny sloŭnik belaruskaj movy, red. H.A. Cychun, t. 11 (R), Minsk 2006.
Google Scholar
ÈSSJa XXV – Ètimologičeskij slovar slavjanskich jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond, red. O.N. Trubačev, vypusk 25 (*neroditi–*novotьnъ(jь)), Moskva 1999.
Google Scholar
FO OLA – Fonološki opisi srpskohrvatskih/hrvatskosrpskih, slovenačkih i makedonskih govora, obuhvačenih opšteslovenskim lingvističkim atlasom, red. P. Ivić, Sarajevo 1981.
Google Scholar
HEW – Schuster‑Šewc H., 1978–1996, Historisch‑etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache, Bautzen.
Google Scholar
HO – Hydronimia Odry. Wykaz nazw w układzie hydrograficznym, red. H. Borek, Opole 1983.
Google Scholar
HSBM XXX – Histaryčny sloŭnik belaruskaj movy, red. A.M. Bulyka, vypusk 30 (Ralec′′–rušat′), Minsk 2010.
Google Scholar
ISJP II – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. II (P–Ż), Warszawa 2000.
Google Scholar
KodWil I – Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej, wyd. J. Fijałek, W. Semkowicz, t. I, Kraków 1932–1939.
Google Scholar
MAGP XI – Mały atlas gwar polskich, red. M. Karaś, J. Reichan, t. XI, cz. II: wstęp do tomu XI, Wykazy i komentarze do map 501–550, Wrocław–Kraków 1968.
Google Scholar
MМ – Sloŭnik mikrataponimaŭ Mahilëŭščyny, Mahilëŭ 2004.
Google Scholar
MikrBel – Mikratapanimija Belarusi. Matèryjaly, Minsk 1974.
Google Scholar
Mp20-Krk – Kraków. Plan miasta. 1 : 20 000 [bez daty, lata 90. (?) XX w., wydawnictwo Copernicus].
Google Scholar
Mp20-Krk1996 – Kraków – Nowa Huta. Plan miasta. 1 : 20 000, Wrocław–Warszawa 1996.
Google Scholar
Mp20-Krk2006 – Kraków plus 3. Plan miasta. 1 : 20 000, Warszawa 2006 [wydawnictwo Demart].
Google Scholar
Mp70-Sk – Okolice Skierniewic, powiat skierniewicki. Mapa turystyczna z przewodnikiem turystycznym. 1 : 70 000, Warszawa [bez daty, II dekada XXI w., wydawnictwo Agencja Regraf].
Google Scholar
NMPol XI – Nazwy miejscowe Polski. Historia – Pochodzenie – Zmiany, t. XI (Rę–Rs), red. K. Rymut, B. Czopek‑Kopciuch, U. Bijak, Kraków 2015.
Google Scholar
NSPP – Nowy słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 1999.
Google Scholar
PSJČ IV-2 – Příruční slovník jazyka českého, díl IV, část 2 (Průsvitněti–Ř), Praha 1944–1948.
Google Scholar
PSWP XXXVII – Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 37 (rozprysk– samotny), Poznań 2002.
Google Scholar
RČDBE – Rečnik na čuždite dumi v bъlgarskija ezik, red. S. Ilčev, Sofija 1982.
Google Scholar
RGN VII – Russisches geographisches Namenbuch, red. H. Bräuer, Band 7 (Petjuki–Rujasola), Berlin 1975.
Google Scholar
RSBKE III – Rečnik na sъvremenija bъlgarski knižoven ezik, III, red. S. Romanski, Sofija 1959.
Google Scholar
SG – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, W. Walewski, t. I–XV, Warszawa 1880–1902.
Google Scholar
SHU – Slovnyk hidronimiv Ukrajiny, red. K.K. Cilujko, Kyjiv 1979.
Google Scholar
SJAM VII – Słownik języka Adama Mickiewicza, red. K. Górski, S. Hrabec, t. VII (Prę–R), Wrocław-Warszawa–Kraków–Gdańsk 1971.
Google Scholar
SJPDor VII – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. VII (Pri–R), Warszawa 1965.
Google Scholar
SJPSzym III – Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. III (P–Ż), Warszawa 1981.
Google Scholar
łXVI XXXVII – Słownik polszczyzny XVI wieku, red. K. Mrowcewicz, t. XXXVII (Rozum–Rżysko), Warszawa 2016.
Google Scholar
SMMPZU – Slovnyk mikrotoponimiv i mikrohidronimiv pivnično‑zachidnoji Ukrajiny ta sumižnych zemelʹ, red. H. Arkušyn, t. I–II, Lucʹk 2006–2007.
Google Scholar
Snazw VIII – Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, wyd. K. Rymut, t. VIII (R–Sr), Kraków 1994.
Google Scholar
SNGŚ XI, XII i XVII – Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska, red. S. Sochacka, t. XI (Poż–Roz), Opole 2004, t. XII (Roż–Sów), Opole 2005, i suplement (A–Ż), Opole 2016.
Google Scholar
SNTPWP – Słownik nazw terenowych północno‑wschodniej Polski, wyd. N. Barszczewska, J. Głuszkowska, T. Jasińska, E. Smułkowa, t. I–II, Warszawa 1992.
Google Scholar
SP I i VIII – Słownik prasłowiański, red. F. Sławski, t. I (a–b), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974, t. VIII (goda–gyža), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 2001.
Google Scholar
SRJazXI–XVII XXII – Slovar′ russkogo jazyka XI–XVII vv., red. G.A. Bogatova, vypusk 22 (Raskidatsja–Rjaščenko), Moskva 1997.
Google Scholar
SRNG IV i XXXV – Slovar′ russkich narodnych govorov, vypusk četvertyj (v–voenki), red. F.P. Filin, Leningrad 1969; vypusk tridcat′ pjatyj (revet′–rjaščik), red. F.P. Sorokoletov, Sankt‑Peterburg 2001.
Google Scholar
SSJ III – Slovník slovenského jazyka, red. Š. Peciar, III. diel (p–r), Bratislava 1963.
Google Scholar
SSN III – Slovník slovenských nárečí, red. A. Ferenčíková, III (P(poza)–R), Bratislava 2021.
Google Scholar
SStp VIII – Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. VIII (Rozpróchnieć – Szyszki), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.
Google Scholar
SW V – Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. V (Próba–R), Warszawa 1912.
Google Scholar
SWil II – Słownik języka polskiego etc., red. M. Orgelbrand, część II (P–Z), Wilno 1861.
Google Scholar
SWJP – Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Kraków 1999.
Google Scholar
UN I, LII i LXXX – Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, 1 (Miasto Kraków i powiat krakowski), red. M. Karaś, A. Zaręba, Warszawa 1963; 52 (powiat wieluński, województwo łódzkie), Warszawa 1974; 80 (Powiat kaliski i powiat miejski Kalisz, województwo poznańskie), red. W. Kuraszkiewicz, Warszawa 1971 [plus odpowiednie maszynopisy].
Google Scholar
UNMasz CXLVII – tzw. maszynopis „profesorski” pow. węgrowskiego [niepublikowany maszynopis w archiwum IJP PAN].
Google Scholar
UNMatr CXLVII – matryca tomiku Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, 147 (powiat węgrowski, województwo warszawskie), Warszawa 1971 [niepublikowany maszynopis w archiwum IJP PAN].
Google Scholar
USJP IV – Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. 3 (R–V), Warszawa 2003.
Google Scholar
WRG III i IV – Wörterbuch der russischen Gewässernamen, red. M. Vasmer, H. Bräuer, Band 3 (L–P), Berlin–Wiesbaden 1966; Band 4 (R–U), Berlin–Wiesbaden 1968.
Google Scholar
WUN III – Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, t. III (P–Ż), Warszawa 1982.
Google Scholar
BIBLIOGRAFIA
Google Scholar
Babik Z., 2009, Pożegnanie z lasem. Nad „Słownikiem etymologicznym języka polskiego” profesora Wiesława Borysia, Kraków.
Google Scholar
Babik Z., 2018, Wkład Andrzeja Bańkowskiego w badania nad słowiańskim złożem apelatywnym w toponimii polskiej, [w:] Przeszłość w języku zamknięta, red. U. Wójcik, V. Jaros, Częstochowa, s. 95–107.
Google Scholar
Bandtkie J.S., 1806, Słownik dokładny języka polskiego i niemieckiego do podręcznego używania dla Polaków i Niemców ułożony, t. I–II, Breslau.
Google Scholar
Bańkowski A., 1984, Ciekawe relikty leksykalne wśród staromazowieckich nazw polnych, „Język Polski” LXIV, s. 122–143.
Google Scholar
Bańkowski A., 2013, Etymologiczny słownik mowy polskiej, t. 3 (R), Częstochowa.
Google Scholar
Bartoš F., 1906, Dialektický slovník moravský, Praha.
Google Scholar
Bělič J., Kamiš A., Kučera K., 1978, Malý staročeský slovník, Praha.
Google Scholar
Bijak U., 2001, Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego, Kraków.
Google Scholar
Bobryk U.A., 1997, Matèryjaly da „Sloŭnika hidranimaŭ Homel′ščyny”. Loeŭski raën, „Belaruskaja mova” XXIII, s. 126–162.
Google Scholar
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
Brückner A., 1927, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
Čerepanova E.A., 1984, Narodnaja geografičeskaja terminologija Černigovsko‑Sumskogo Poles′ja, Sumy.
Google Scholar
Danyljuk О.K., 2013, Slovnyk narodnych heohrafičnych terminiv Volyni (2. wyd.), Luc′k.
Google Scholar
Deliradev P., 1953, Prinos kъm istoričeskata geografija na Trakija, II, Sofija.
Google Scholar
Dušan W., 1848, Slowníček slowenský (dokončení), „Časopis Českého museum” XXII ročnik, dílu druhého svazek třetí, s. 305–337.
Google Scholar
Eŭtuchoŭ U.D., 1988, Matèryjaly dlja Sloŭnika hidranimaŭ Homel′ščyny. Vetkaŭski raën „Belaruskaja mova” XVI, s. 131–146.
Google Scholar
Eŭtuchoŭ U.D., 1992, Matèryjaly dlja Sloŭnika hidranimaŭ Homel′ščyny. Homel′ski raën,„Belaruskaja mova” XIX, s. 108–125.
Google Scholar
Friedelówna T., 1991, Paweł Guldeniusz – przykład dwujęzyczności toruńskich mieszczan w XVII wieku, [w:] Polszczyzna regionalna Pomorza IV, red. K. Handke, Warszawa, s. 45–49.
Google Scholar
Friedrich H., 2014, Nazwy miejscowe północnych okolic Warszawy, Warszawa.
Google Scholar
Gaberov I., Stefanova D., 2002, Rečnik na čuždite dumi v bъlgarskija ezik s priloženija (5. wyd.), Veliko Tъrnovo.
Google Scholar
Grigor′jan È.A., 1975, Slovar′ mestnych geografičeskich terminov bolgarskogo i makedonskogo jazykov, Erevan.
Google Scholar
Holub J., Kopečný F., 1952, Etymologický slovník jazyka českého, Praha.
Google Scholar
Hromko T.V., Lučyk V.V., Poljaruš T.I., 1999, Slovnyk narodnych heohrafičnych terminiv Kirovohradščyny, Kyjiv–Kirovohrad.
Google Scholar
Hulickaja V.A., 1987, Matèryjaly dlja Sloŭnika hidranimaŭ Homel′ščyny. Brahinski raën, „Belaruskaja mova” XV, s. 110–141.
Google Scholar
Hulickaja V.A., 1992, Matèryjaly dlja Sloŭnika hidranimaŭ Homel′ščyny. El′ski i karmjanski raëny, „Belaruskaja mova” XIX, s. 125–167.
Google Scholar
Jaškin I.Ja., 2005, Sloŭnik belaruskich mjascovych heahrafičnych tèrminaŭ. Tapahrafija, hidralohija, Minsk.
Google Scholar
Jungmann J., 1837, Slownjk česko‑německý etc., djl III (P–R), Praha.
Google Scholar
Jurkowski M., 1971, Ukraińska terminologia hydrograficzna, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Google Scholar
Kálal M., 1924, Slovenský slovník z literatúry aj nárečí, Banská Bystrica.
Google Scholar
Karłowicz J., 1907, Słownik gwar polskich, tom piąty do druku przygotował Jan Łoś (R S Ś T), Kraków.
Google Scholar
Kaszewski M., 2011, Kwalifikatory w słowniku Jerzego Samuela Bandtkiego – rodzaje, funkcje, frekwencja, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria językoznawcza” 18 [38] z. 2, s. 77–90.
Google Scholar
Knapiusz G., 1621, Thesaurus Polonolatinograecus seu Promptuarium linguae Latinae et Graecae etc., Kraków.
Google Scholar
Kozierowski S., 1922, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, t. II (M–Z), Poznań.
Google Scholar
Kozierowski S., 1926, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, t. I (A–O), Poznań.
Google Scholar
Kozierowski S., 1928, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, t. II (P–Ż), Poznań.
Google Scholar
Králik Ľ., 2015, Stručný etymologický slovník slovenčiny, Bratislava.
Google Scholar
Kuz′mič L.P., 1996, Matèryjaly da Sloŭnika hidranimaŭ Homel′ščyny. Lel′čycki, mazyrski, akcjabrski raëny, „Belaruskaja mova” XXII, s. 124–253.
Google Scholar
Linde S.B., 1812, Słownik języka polskiego, cz. III (R–T), Warszawa.
Google Scholar
Łapicz C., 1981, Terminologia geograficzna w ruskich gwarach Białostocczyzny na tle wschodniosłowiańskim, Warszawa–Poznań–Toruń.
Google Scholar
Łesiów M., 1972, Terenowe nazwy własne Lubelszczyzny, Lublin.
Google Scholar
Machek V., 1957, Etymologický slovník jazyka českého a slovenského, Praha.
Google Scholar
Malʹko R.N., 1974, Geografičeskaja terminologija češskogo i slovackogo jazykov (na obščeslavjanskom fone), Minsk.
Google Scholar
Mączyński J., 1564, Lexicon Latino Polonicum Ex Optimis Latinae Linguae Scriptoribus Concinnatum etc., Królewiec.
Google Scholar
Mühlner W., 2002, Beiträge zur altpolabischen Lexik. Zeugnisse der Toponymie, „Onomastica Slavogermanica” XXII, s. 49–106.
Google Scholar
Načovъ N.A., 1898, Kritična bělěžka vъrchu knižovnija ni ezikъ, „Periodičesko spisanie na Bъlgarskoto knižovno društvo v Srědecъ”, godina edinadeseta, knižka LV–LVI, s. 312–331.
Google Scholar
Načovъ N.A., 1908, Bělěžka na bъlgarskata zamjana na ѫ s u, [w:] Jagić‑Festschrift. Zbornik u slavu Vatroslava Jagića, Berlin, s. 466–494.
Google Scholar
Nitsche P., 1964, Die geographische Terminologie des Polnischen, Köln–Graz.
Google Scholar
Pančevъ T., 1908, Dopъlnenija na bъlgarskija rečnikъ otъ N. Gerovъ, Sofija.
Google Scholar
Pavlenko S., 2013, Mikrotoponimy Černihovo‑Siverščyny, Černihiv.
Google Scholar
Pfuhl Ch.T., 1866, Lauzitsisch Wendisches Wörterbuch, Budissin.
Google Scholar
Preobraženskij A., 1914, Ètimologičeskij slovar’ russkogo jazyka, tom vtorój (P–S), Moskva 1910–1914.
Google Scholar
Rymut K., Majtán M., 1998, Gewässernamen im Flußgebiet des Dunajec (Nazwy wodne dorzecza Dunajca), Stuttgart.
Google Scholar
Rzetelska‑Feleszko E., Duma J., 2013, Nazwy terenowe Pomorza Zachodniego zawierające elementy słowiańskie, t. II (Q–Ž), Warszawa.
Google Scholar
Sławski F., 1948, Oboczność ǫ : u w językach słowiańskich, „Slavia Occidentalis” XVIII, s. 246–290.
Google Scholar
Smolickaja G.P., 1976, Gidronimija bassejna Oki. Spisok rek i ozer, Moskva.
Google Scholar
Supranowicz E., 1995, Nazwy ulic Krakowa, Kraków.
Google Scholar
Szober S., 1929, Kilka etymologij, „Prace Filologiczne” XIV (2), s. 599–606.
Google Scholar
Trotz M.A., 1764, Nowy dykcyonarz to iest mownik polsko‑niemiecko‑francuski etc., Lipsk.
Google Scholar
Udolph J., 1979, Studien zu slavischen Gewässernamen und Gewässerbezeichnungen. Ein Beitrag zur Frage nach der Urheimat der Slaven, Heidelberg.
Google Scholar
Ulanowski B., 1920, Wizytacja dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły gnieźnieńskiej z XVI wieku, Kraków.
Google Scholar
Vasil′ev V.L., 2012, Slavjanskie toponimičeskie drevnosti Novgorodskoj zemli, Moskva.
Google Scholar
Vasmer M., 1955, Russisches etymologisches Wörterbuch, Band 2 (L–Ssuda), Heidelberg.
Google Scholar
Vidoeski B., 1999, Geografskata terminologija vo dijalektite na makedonskiot jazik, Skopje.
Google Scholar
Wolff A., Rzetelska‑Feleszko E., 1982, Mazowieckie nazwy terenowe do końca XVI wieku, Warszawa.
Google Scholar
Wójcik U., 2002, Nazwy miejscowe dawnego województwa rawskiego, Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Zaimov J., 2012, Rečnik na vodnite imena (geografsko opisanie, stroež i proizchod), t. 2 (K–R), Veliko Tъrnovo.
Google Scholar
Zdaniukiewicz A.A., 1972, Gwara Łopatowszczyzny. Fonetyka, fleksja, słownictwo, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Google Scholar
Żuraszek‑Ryś I., 2016, Nazwy terenowe i wodne z okolic Zielonej Góry, Zielona Góra.
Google Scholar