Feminist anthropology and the history of women and onomastics – common points (based on the example of Christian female names used in toponyms)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The article is a fragment of the research project Names as the basis of Polish toponyms, conducted in the Department of Onomastics in the Institute of Polish Language in Kraków. It is also a continuation of the discussion on the opportunities of using the category of gender in onomastics. The aim of the text is to highlight the presence of several Christian female names in structures of Polish toponyms, to describe their frequency, chronology and popularity. The author indicates various cultural and social factors facilitating (or not) the use of such toponyms in Poland. She interprets the creation of such toponyms (especially later) as a sign of increasing presence of women in the public and institutional sphere. The interpretation framework of this anthroponymic and toponymic material includes feminist anthropology and historical anthropology (especially the history of women).
Downloads
Article Details
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Abramowicz Z., 2010, Antroponimia Żydów Białostockich, Białystok.
Google Scholar
Ardener E., 1975, Belief and the problem of women, in: S. Ardener (ed.), Perceiving Women, London, s. 1−18.
Google Scholar
Algeo J., Algeo K., 2000, Onomastics as an Interdisciplinary Study, „Names” 48.3/4, s. 265−274.
Google Scholar
Baer M., 2004, Najzdrowszy ze sceptycyzmów? Koncepcje płci i seksualności w antropologii społeczno-kulturowej, [w:] Gender: konteksty, red. M. Radkiewicz, Kraków, s. 11–26.
Google Scholar
Baer M., 2016, Od „kłopotliwych związków” do „wspólnoty krytyków”?: antropologia i studia genderowe, "Zeszyty Etnologii Wrocławskiej" nr 1 (24), s. 37-52.
Google Scholar
Baer M., Kościańska A., 2014, Antropologia i gender. Wprowadzenie, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej”, nr 1 (20), s. 5–11.
Google Scholar
Banderowicz K., 2009, Imiona poznaniaków u progu XVII stulecia (na materiale Akt sądu wójtowskiego), „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza XV (XXXV), s. 137−152.
Google Scholar
Barnard A., 2016, Antropologia. Zarys teorii i historii, Warszawa.
Google Scholar
Boas F., 1934, Geographical names of the Kwakiutl Indians, New York; https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=inu.39000005878918 (dostęp dnia 2.03.2019).
Google Scholar
Bramwell E.S., 2011, Naming in Society. A cross-cultural study of five communities in Scotland Thesis submitted for the degree of Doctor of Philosophy ENGLISH LANGUAGE, COLLEGE OF ARTS UNIVERSITY OF GLASGOW, theses.gla.ac.uk/3173/1/2011bramwellphd.pdf (dostęp dnia 3.03.2019).
Google Scholar
Bramwell E.S., 2016, Personal Names and Anthropology, in: C. Hough (ed.), The Oxford Handbook of Names and Naming, Oxford.
Google Scholar
Breza E., 1999, Imiona kobiece od przymiotników i rzeczowników abstrakcyjnych, „Onomastica” XLIV, s. 59−71.
Google Scholar
Czeppe M., Elżbieta z Branickich Sapieżyna, [w:] Internetowy polski słowik biograficzny https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/elzbieta-sapiezyna-z-branickich (dostęp dnia 3.04.2019).
Google Scholar
Czopek-Kopciuch B., 2017, Imię Maria w polskiej ojkonimii, „Onomastica” 61/2, s. 43−52.
Google Scholar
Dacewicz L., 1992, Imiona żeńskie w dawnym powiecie mielnickim (XVI i XVII w.), „Białostocczyzna” nr 3.
Google Scholar
Dacewicz L., 1994, Nazewnictwo kobiet w starostwie brańskim w XVI w., „Białostocczyzna” nr 4.
Google Scholar
Dąbrowski S.P., 2013, Portrety Elżbiety z Branickich Sapieżyny w paszkwilach obyczajowych i politycznych, [w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. II, W rezydencji, w podróży i na scenie publicznej, red. B. Mazurkowa, M. Marcinkowska, S. Dąbrowski, Katowice, s. 139−152.
Google Scholar
De Stefani E., 2012, Crossing perspectives on onomastic methodology: Reflections on fieldwork in place name research. An essay in interactional onomastics, in: A. Ender,
Google Scholar
A. Leemann, B. Wälchli, Methods in Contemporary Linguistics; Series: Trends in Linguistics. Studies and Monographs DE GRUYTER MOUTON, s. 441−462.
Google Scholar
Domańska E., 2002, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań.
Google Scholar
Gałkowski A., 2017, Imię Maria w onimii włoskiej, „Onomastica” LXI/2, s. 53−64.
Google Scholar
Geertz C., 2005a, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, przeł. M.M. Piechaczek, Kraków.
Google Scholar
Geertz C., 2005b, Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, przeł. D. Wolska, Kraków.
Google Scholar
Golde P. (ed.), 1970, Women in the Field. Anthropological Experiences, California.
Google Scholar
Górny H., 2018, Imiona jako podstawy nazw geograficznych Polski – prolegomena badawcze, [w:] Przeszłość w języku zamknięta, red. U. Wójcik, V. Jaros, Częstochowa, s. 261–271.
Google Scholar
Helios J., Jedlecka W., 2016, Wpływ feminizmu na sytuację społeczno-prawną kobiet, Wrocław.
Google Scholar
Jaroszuk J., 1984, Imiona żeńskie w parafii katolickiej w Białymstoku w połowie XVIII wieku, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 20–30.
Google Scholar
Kałużyńska I., 2014, Aksjologia a chińskie, tradycyjne imiona kobiet, „Roczniki Humanistyczne” LXII, z. 9, s. 9−25.
Google Scholar
Karpluk M., 1955, Polskie nazwy miejscowe od imion kobiecych, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” I, s. 111–160.
Google Scholar
Karpluk M., 1961, Słowiańskie imiona kobiece, Wrocław−Warszawa−Kraków.
Google Scholar
Karpluk M., 1962, O staropolskich imionach kobiecych, „Język Polski” XLII, s. 253–261.
Google Scholar
Klisiewicz E., 1994, Żeńskie imiona chrzestne w podkrakowskiej parafii Rudawa z lat 1570−1897 (na podstawie ksiąg metrykalnych), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie”, „Prace Językoznawcze” VIII, z. 168, s. 77−82.
Google Scholar
Kobylińska J., 2011, Imiennictwo ludności wiejskiej w Polsce południowej w XVI–XVIII wieku. Imiona żeńskie, „Onomastica” LV, s. 159−169.
Google Scholar
Kobylińska J., 2013, Studia nad językiem ksiąg gromadzkich wsi Kasina Wielka 1513−1804, Kraków.
Google Scholar
Kruszelnicki W., 2010, Feminizm – antropologia feministyczna – antropologia refleksyjna, „Tekstualia” nr 4, s. 25−35.
Google Scholar
Lea V., 1992, Mebengokre (Kayapó) Onomastics: A Facet of Houses as Total Social Facts in Central Brazil, „Man”, New Series, vol. 27, no. 1, s. 129−153.
Google Scholar
Leszczyńska K., 2016, Płeć w instytucje uwikłana. Reprodukowanie wzorców kobiecości i męskości przez świeckie kobiety i świeckich mężczyzn w organizacjach administracyjno-ewangelizacyjnych Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, Warszawa.
Google Scholar
Lévi-Strauss C., 1969, Myśl nieoswojona, przeł. A. Zajączkowski, Warszawa.
Google Scholar
Lindert B., 1979, Imiona kobiece używane w XV w. na terenie ziemi hrubieszowskiej, „Onomastica” XXIV, 169−172.
Google Scholar
Magda-Czekaj M., 2019a (w druku), Imię Zofia w kontekście językowym, kulturowym i religijnym.
Google Scholar
Magda-Czekaj M., 2019b (referat), Popularność imienia Jan a nazwy miejscowe Polski; referat wygłoszony na konferencji „Vlastne mena v interdyscyplinarnom kontexte”, 10−12 września 2019, Nitra (Słowacja).
Google Scholar
Malec M., 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.
Google Scholar
Mytnik I., 2012, Imiennictwo i sposoby identyfikacji polskich szlachcianek w województwie wołyńskim w XVII–XVIII wieku, „Visnyk of the Lviv University”. Series Philology, issue 56, part 1, s. 306–315.
Google Scholar
Reiter R.R. (ed.), 1975, Toward an Anthropology of Women, „Monthly Review Press”, New York.
Google Scholar
Rieger J., 1968, Zdrobniałe imiona kobiece w nowogrodzkich księgach kabalnych z końca XVI i początku XVII wieku, „Slavia Orientalis” XVII, nr 1, s. 53−56.
Google Scholar
Rosaldo M.Z., Lamphere L. (ed.), 1974, Women, Culture and Society, Stanford.
Google Scholar
Rudnicka-Fira E., 2007, Najpopularniejsze imiona żeńskie w średniopolskich dokumentach krakowskich przejawem trwałości tradycji i kultury, „Studia Filologiczne”, s. 479–486.
Google Scholar
Rudnicka-Fira E., 2012, Żeńskie imiona chrzestne w XVI-wiecznym Krakowie – tendencje nazewnicze, [w:] W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych, red. I. Łuc, M. Pogłódek, Katowice, s. 289−298.
Google Scholar
Scott J.W., 2009, Gender jako pożyteczna kategoria analizy historycznej, tłum. A. Czarnacka, Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego, http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0064scott.pdf (dostęp dnia 15.03.2019).
Google Scholar
Skowronek K., 2001, Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków.
Google Scholar
Skowronek K., 2017a, Dziewczyna w typie Kendall Jenner. Antroponimy żeńskie w prasie „kobiecej” na tle koncepcji genderowych, „Onomastica” LXI/1, s. 73−95.
Google Scholar
Skowronek K., 2017b, Kobiece „wymiary” czasopisma Onomastica, „Onomastica” LXI/2, s. 461−476.
Google Scholar
Skulina T., 1986/1987, Najczęstsze chrzestne imiona kobiet w XIV i XV wieku, „Studia Polonistyczne” XIV/XV.
Google Scholar
Skulina T., 1988, Imiona kobiet w Wielkopolsce XVII i XVIII wieku, „Slavia Occidentalis” XLV.
Google Scholar
Showalter E., 1993, Krytyka feministyczna na bezdrożach, „Teksty Drugie” nr 4/5/6 (22/23/24), s. 115−146.
Google Scholar
Sochacka, S., 2003, Imiennictwo żeńskich zgromadzeń zakonnych, [w:] Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 245–254.
Google Scholar
Szulowska W., 2006, Antroponimia kobieca w „Źródłach do dziejów Warszawy” w XVII wieku, [w:] Onomastyka regionalna. Warmia i Mazury, red. J. Duma, Olsztyn, s. 163–169.
Google Scholar
Szulowska W., 2008, Imiona warszawskich ewangeliczek z końca XVIII w., [w:] Język – społeczeństwo – wartości, red. E. Laskowska, I. Benenowska, M. Jaracz, Bydgoszcz, s. 427−433.
Google Scholar
Wieczorek E., 2010, Imiona sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w drugiej połowie XX wieku, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguisitica” V, s. 277–289.
Google Scholar
Winberg Ch., 2014, Kilka uwag o antropologii historycznej, „Rocznik Antropologii Historii”, r. IV, nr 1 (6), s. 195–229.
Google Scholar
Wójcik U., 2015, Społeczno-gospodarcze uwarunkowania dziewiętnastowiecznego nazewnictwa miejscowego w Polsce, „Onomastica” LIX, s. 197−207.
Google Scholar
Wójtewicz A., 2017, Kobiety w przestrzeni dziewiętnastowiecznego społeczeństwa. Rekapitulacja, „Litteraria Copernicana”, 2/22, s. 103−118.
Google Scholar
Zaleski J., 1963, Rozwój form wołacza żeńskich rzeczowników osobowych typu Marysia,Anulka, paniusia, „Onomastica” VIII, s. 261–291.
Google Scholar
Zmuda E., 2015, Maria jako imię zakonne, „Onomastica” LIX, s. 137–151.
Google Scholar