Kilka uwag o dwujęzyczności dziewiętnastowiecznych mieszkańców wsi nadbużańskich w twórczości Leona Kunickiego (na przykładzie powieści Iwanko)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article presents the phenomenon and mechanisms of the development of bilingualism among the nineteenth-century inhabitants of villages situated on the Bug River. The issue is principally exemplified by the novel Iwanko [Ivanko] by Leon Kunicki (1828-1873), a writer associated with southern Podlasie (the Włodawa area). Referring to different situational contexts of the characters in the novel, the author of the study has shown the mechanisms of switching linguistic codes: Polish and Ukrainian. An illustration of these complex communication processes is the Greek Catholic (Uniate) community of Horodno village. The status and prestige in a bilingual community stem from non-linguistic causes, as shown by the cited examples from the novel. The acquisition of Polish by Podlasian Ruthenians is one of the basic conditions for job promotion and, sometimes, social advancement. According to the author of the study, the novel analysed is a good philological source for investigating language contacts on the Polish-Ukrainian borderland.
Downloads
Article Details
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Arkuszyn H., 2006, Słownyk mikrotoponimiw i mikrohidronimiw piwniczno-zachidnoji Ukrajiny ta sumiżnych zemel, t. I A–K, t. II L–Ja, Łuc’k.
Google Scholar
Arkuszyn H., 2007, Hołosy z Pidlaszszia (Teksty), Łuc’k.
Google Scholar
Czopek B., 1988, Nazwy miejscowe dawnej ziemi chełmskiej i bełskiej (w granicach dzisiej- szego państwa polskiego), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Google Scholar
Czyżewski F., 1994, Fonetyka i fonologia gwar polskich i ukraińskich południowo-wschod- niego Podlasia, Lublin.
Google Scholar
Czyżewski F., 2013, Język Kajetana Kraszewskiego na tle polszczyzny XIX-wiecznej, [w:] Kraszewscy na Podlasiu, red. F. Czyżewski, Z. Fronczek, A. Sitko, Wisznice, s. 9–29.
Google Scholar
Kobylińska J., 1990, Gwara w utworach Władysława Orkana, Kraków. Kobylińska J., 1997, Świat językowy Władysława Orkana. Słowa i stereotypy, Kraków.
Google Scholar
Kość J., 1999, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu języko- wym, Lublin.
Google Scholar
Kraszewski K., 2000, Kronika domowa. Wspomnienia i zapiski dzienne z lat 1830–1881, oprac. i wstęp Z. Sudolski, współprac. I. Najda, Warszawa.
Google Scholar
Krzyżanowski J., Hernas C. (red.), 1984, Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. I A–M, Warszawa [hasło: Leon Kunicki, Kazimierz Władysław Wójcicki].
Google Scholar
Kunicki L., 1860, Iwanko. Powieść, Warszawa.
Google Scholar
Kunicki L., 1872, Wyjątek z kroniczki mojej okolicy. Z notat Pana Marcina, Warszawa.
Google Scholar
Kuraszkiewicz W., 1985, Ruthenica. Studia z historycznej i współczesnej dialektologii wschodniosłowiańskiej, Warszawa.
Google Scholar
Kuraszkiewicz W., 1989, Uwagi o gwarze polskiej na Podlasiu 50 lat temu, „Zeszyty Nadów, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz, s. 109–115.
Google Scholar
Łesiów M., 1973, Gwary ukraińskie na terenie Polski Ludowej, „Slavia Orientalis” XXII, s. 67–78.
Google Scholar
Łesiów M., 1997, Ukrajinśki howirky u Polszczi, Warszawa.
Google Scholar
Łesiów M., 2013, Błogosławieni męczennicy podlascy w świetle imiennictwa osobowego, [w:] Niejedno ma imię... Prace onomastyczne i dialektologiczne dedykowane Profesor Ewie WolniczPawłowskiej, red. E. Dzięgiel, T. Korpysz, „Prace Językoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UKSW”, t. IV, s. 247–262.
Google Scholar
Pelica G.J., 2009, Ślady zapomnianego piękna. Włodawa i okolice, Włodawa.
Google Scholar
Pelica G.J., 2018, Ile cerkwi zburzono?, [w:] 1938. Jak burzono cerkwie, red. E. Czykwin, A. Radziukiewicz, Białystok, s. 108–111.
Google Scholar
Walczak B., 2010, Języki na pograniczu Wschód–Zachód w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz, s. 109–115.
Google Scholar
Walczak B., 2015, Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie od Średniowiecza do dziś, [w:] Pogranicza słowiańskie w opisach językoznawczych. W 110 rocznicę urodzin Profesora Władysława Kuraszkiewicza (1905–1997), red. F. Czyżewski, M. Olejnik, A. Pihan-Kijasowa, Lublin–Włodawa, s. 149–155.
Google Scholar