Wezwania lubelskich świątyń jako elementy krajobrazu sakralnego miasta
Main Article Content
Abstrakt
The article discusses the historical and descriptive aspects of the invocations of patron saints in the Lublin churches, in the context of the city’s space and sacral landscape. Because the dominant role in Lublin’s religious life is played by the Catholic Church, the most numerous group are the names relating to Catholicism - but not exclusively: other Christian denominations (including Eastern ones) are also represented. Churches as spatial objects belong to the city’s cultural landscape, its sacral landscape and sacred space. It is a sanctity that emerges thanks to shared meanings, communicated by means of an urban and architectural code, as well as in connection with linguistic forms qua messages concerning a given object and place. Forms of this kind are invocations of patron saints associated with places of religious cult. They have a discursive marking that results from being anchored in religious discourse; however, they can also function as elements that organize the communal life of the discourse of social memory. This article deals with Catholic patron saints. The data have been classified semantically but also with respect to the form of the names and their cultural motivation. Thanks to this, they could be correlated with specific ways of the onymic impersonation of the sacred.
Downloads
Article Details
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bednarek S., 2012, Mnemotoposy. Słowo wstępne, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1 (11), s. 5–11.
Google Scholar
Bierwiaczonek K., 2011, Landmarki i miejsca święte. Społeczne znaczenia i role kościołów w miastach górnośląskich, [w:] Miasto i sacrum, red. M. Kowalewski, A.M. Królikowska, Kraków, s. 87–98.
Google Scholar
Chachaj J., 2015, Lubelski kościół pod wezwaniem Świętego Mikołaja w świetle źródeł i literatury, „Teka Komisji Historycznej – OL PAN” XII, s. 35–53.
Google Scholar
Chachaj J., 2011, Początki kościołów lubelskich w świetle legend i przekazów historycznych, Lublin.
Google Scholar
Cieślikowa A., 1996, Metody w onomastycznych badaniach różnych kategorii nazw własnych, „Onomastica” XLI, s. 5–19.
Google Scholar
Czapla A., Wośko Z., 2016, Skąd się wzięły nazwy obecnych dzielnic i osiedli Lublina?, [w:] Centrum a peryferie w opisach językoznawczych, red. F. Czyżewski, M. Olejnik, H. Pelcowa, Lublin, s. 13–35.
Google Scholar
Eliade M., 1992, Próba labiryntu. Rozmowy z Claude-Henri Rocquetem, tłum. K. Środa, Warszawa.
Google Scholar
Eliade M., 1993, Sacrum, mit, historia, tłum. A. Tatarkiewicz, Warszawa.
Google Scholar
Encyklopedia katolicka, 1973, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, t. I, Lublin.
Google Scholar
Flaga M., 2011, Przemiany przestrzeni sakralnej Lublina – historia zapisana w kulturowym krajobrazie miasta, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” XV, s. 15–28.
Google Scholar
Gawarecki H., 1974, O dawnym Lublinie: szkice z przeszłości miasta, Lublin [Biblioteka Cyfrowa WBP w Lublinie].
Google Scholar
Graf M., 2008, Nazwy budowli publicznych: 2. Budowle sakralne, [w:] Nazewnictwo geograficzne Poznania, red. Z. Zagórski, Poznań, s. 558–566.
Google Scholar
Jaracz M., 2004, Sposoby nominacji bydgoskich kościołów i kaplic, [w:] Nazwy mówią, red. M. Pająkowska-Kęsik, M. Czachorowska, Bydgoszcz, s. 137–146.
Google Scholar
Kłoczowski J., 1971, Kult św. Michała Archanioła w Polsce średniowiecznej, „Zeszyty Naukowe KUL” XIV, 4, s. 19–27.
Google Scholar
Kowalewski M., Kowalewska D., 2011, Katedra jako stereotyp przestrzenny. Przypadek kościoła pw. św. Jakuba w Szczecinie, [w:] Miasto i sacrum, red. M. Kowalewski, A.M. Królikowska, Kraków, s. 75–86.
Google Scholar
Królikowska A.M., Kowalewski M., 2011, W poszukiwaniu przestrzeni świętej w mieście, [w:] Miasto i sacrum, red. M. Kowalewski, A.M. Królikowska, Kraków, s. 7–18.
Google Scholar
Leach E., 1989, Kultura i komunikowanie. Logika powiązań symbolicznych. Wprowadzenie do analizy strukturalnej w antropologii społecznej, [w:] E. Leach, A.J. Greimas, Rytuał i narracja, tłum. M. Buchowski, A. Grzegorczyk, E. Umińska-lisenko, Warszawa, s. 21–98.
Google Scholar
Łapiński J., 2018, Sacrum w krajobrazie a krajobraz sakralny, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” XXXIX (1), s. 41–62.
Google Scholar
Makarski W., 2008, Wezwania świątyń na Kresach wschodnich, [w:] Poznawanie sąsiadów. Z zagadnień religijnych w polskiej i ukraińskiej kulturze, red. M. Ołdakowska--Kuflowa, M. Kawecka, Lublin, s. 163–205.
Google Scholar
Marczewski J. ks., 2002, Duszpasterska działalność kościoła w średniowiecznym Lublinie, Lublin.
Google Scholar
Michalski W., 2015–2016, Legenda fundacyjna dawnej lubelskiej fary św. Michała Archanioła, „Bibliotekarz Lubelski”, t. 58–59, s. 73–106.
Google Scholar
Myszka A., 2016, Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta, Rzeszów.
Google Scholar
Pietraszko S., 2014, Krajobraz i kultura, [w:] Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań, s. 53–60.
Google Scholar
Puzynina J., 1998, Człowiek – Język – Sacrum, [w:] Człowiek – Dzieło – Sacrum, red. S. Gajda, H.J. Sobeczko, Opole, s. 19–31.
Google Scholar
Radzik T., 1997, Żyli z nami, [w:] Lublin w dziejach i kulturze Polski, red. T. Radzik, A.A. Witusik, Lublin, s. 245–269.
Google Scholar
Rozwałka A., Niedźwiadek R., Stasiak M., 2006, Lublin wczesnośredniowieczny. Studium rozwoju przestrzennego, Warszawa.
Google Scholar
Rutkiewicz M., 2006, Sacrum w onomastyce, [w:] Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok, s. 563–579.
Google Scholar
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, 1884, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, B. Walewski, t. V, Warszawa.
Google Scholar
Wadowski J.A. ks., 1907, Kościoły lubelskie, Kraków [wyd. II – reprint: Lublin 2004].
Google Scholar
Wallis A., 1977, Miasto i przestrzeń, Warszawa.
Google Scholar
Witkowska A., 1999, Titulus ecclesiae. Wezwania współczesnych kościołów katedralnych w Polsce, Warszawa.
Google Scholar
Zieliński W.K., 1876, Opis Lublina. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice […] z planem miasta, Lublin [Biblioteka Cyfrowa WBP w Lublinie].
Google Scholar
Żywicki J., 2018, Adaptacje dawnych cerkwi na świątynie rzymskokatolickie w międzywojennym Lublinie, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 66 (3), s. 343–362.
Google Scholar
http://karmel.lublin.pl/kosciol-sw-jozefa/ [dostęp: 20.03.2020]
Google Scholar
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol-matki-bozej- wspomozenia-wiernych-klasztor-salezjanow-w-lublinie/ [dostęp: 20.03.2020]
Google Scholar
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol- ewangelicko-augsburski-pw-swietej- trojcy-w-lublinie/ [dostęp: 20.03.2020]
Google Scholar
https://lublin.luteranie.pl/2013/12/lublin-wielu-wyznan-i-narodowosci-casus- ewangelicy/ [dostęp: 20.03.2020]
Google Scholar
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/zakon-ojcow-bonifratrow-w-lublinie- historia-zakonu/ [dostęp: 20.03.2020]
Google Scholar
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol-pw-sw-kazimierza-w-lublinie- nieistniejacy-ul-bernardynska-15/ [dostęp: 20.03.2020]
Google Scholar
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/kosciol-i-klasztor-wizytek-w-lublinie- obecnie-centrum-kultury/ [dostęp: 20.03.2020]
Google Scholar
https://lublin.gosc.pl/doc/6096597.Kosciol-sw-Michala-Archaniola-na-lubelskich-Bronowicach-wpisany [dostęp: 5.04.2020]
Google Scholar
https://kurierlubelski.pl/kosciol-sw-michala-archaniola- w-lublinie-wpisany- do-rejestru-zabytkow-to- podniesienie-rangi-swiatyni/ar/c1-14702767 [dostęp: 5.04.2020]
Google Scholar
https://archidiecezjalubelska.pl/ [dostęp: 5.04.2020]
Google Scholar
https://glusk.diecezja.lublin.pl i http://www.psmlublin.pl/ historia-parafii/ [dostęp: 5.04. 2020]
Google Scholar
http://www.swjadwiga.lublin.pl [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Chmielowski [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar
http://kolbe.lublin.pl [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Maksymilian_Maria_Kolbe [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Urszula_Ledóchowska [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar
https://swietaurszula.lublin.pl/pl/parafia/historia [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar
https://goral.diecezja.lublin.pl/patron/ [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar
https://bobola.pl/parafia/patron-swiety-andrzej-bobola [dostęp: 8.04.2020]
Google Scholar