Relacje między rodzicami i dziećmi zapisane we frazematyce gwarowej
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Zbiór frazemów gwarowych z całej Polski zawiera jednostki dotyczące relacji między osobami należącymi do różnych pokoleń. Są to frazemy z nazwami pierwszego stopnia pokrewieństwa pełnego w linii prostej: ojciec, matka, rodzice, syn, córka, dziecko. Mówią one o podobieństwie córki do matki i syna do ojca, o miłości rodziców do dzieci. Przekazują wskazówki na temat sposobów wychowywania dzieci przez rodziców, a także odnoszenia się dzieci do rodziców. Są też frazemy zawierające nazwę z zakresu pokrewieństwa zastępczego – macocha. Frazemy pokazują wzajemne odnoszenie się do siebie członków rodziny. Wskazują też zachowania zalecane i ganią złe postępowanie. Czerpiąc z doświadczeń wielu pokoleń ostrzegają przed konsekwencjami wykraczania poza system przyjętych przez społeczność i uznanych wartości.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bal J., 1966, Jak mać taka nać – przysłowie z powrotem niejasne?, „Język Polski” XLVI, s. 139–140.
Google Scholar
Barańska Z., 1975, Rodzina w ludowych przysłowiach i pieśniach, [w:] Przemiany rodziny polskiej, red. J. Komorowska, Warszawa, s. 118–147.
Google Scholar
Bartmiński J., 1998, Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu matki, [w:] Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, s. 63–83.
Google Scholar
Chlebda W., 1993, Frazematyka, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 327–334.
Google Scholar
Czerwiński P., Zych A., 2007, Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa w języku polskim i rosyjskim: struktura formalna a znaczenie formacji, „Studia Methodologica” XXI, s. 85–104.
Google Scholar
Dworakowski S., 1935, Zwyczaje rodzinne w powiecie wysoko‑mazowieckim, Warszawa.
Google Scholar
Głażewska E., 2016, Współczesny polski „świeżo upieczony” ojciec/tato – analiza na przykładzie portali internetowych dla rodziców, [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 9: Tożsamości społeczno‑kulturowe – kreacja i komunikacja, red. M. Dziekanowska, M. Wójcicka, Lublin, s. 155–168.
Google Scholar
Gotówka A., 2015, Archaizmy leksykalne w gwarach góralskich (na przykładzie wybranego słownictwa rodzinnego), „LingVaria” XIX, s. 207–219.
Google Scholar
Hoāng Thu Oanh, 1976, Wietnamski system nazw pokrewieństwa na tle polskiego, „Prace Filologiczne” XXVI, s. 103–109.
Google Scholar
Jagiełło J., 1980, Matka, [w:] Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 159–199.
Google Scholar
Kobylińska J., 2003, Stereotyp ojca w utworach Władysława Orkana, [w:] Orkan czytany dzisiaj. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Akademię Pedagogiczną w Krakowie i Podhalańską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Nowym Targu w dniach 11–13 października 2002 r. w Koninkach, red. M. Madejowa, W. Kudyba, A. Mlekodaj, Nowy Targ, s. 31–47.
Google Scholar
Krzyżanowski J., 1965, Jaka mać, taka nać, [w:] Słownik folkloru polskiego, red. J. Krzyżanowski, Warszawa, s. 144.
Google Scholar
Malinowski L., 1885, Studyja nad etymologiją ludową, „Prace Filologiczne” I, s. 134–158.
Google Scholar
Miśkiewicz M., 2021, Obraz społeczności wiejskiej utrwalony w międzywojennej prozie stylizowanej na ludowość (na przykładzie twórczości Wincentego Burka, Stanisława Młodożeńca i Stanisława Piętaka), Kraków.
Google Scholar
Mlekodaj A., 2003, Językowy obraz rodziny w opowiadaniach Władysława Orkana, [w:] Orkan czytany dzisiaj. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Akademię Pedagogiczną w Krakowie i Podhalańską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Nowym Targu w dniach 11–13 października 2002 r. w Koninkach, red. M. Madejowa, W. Kudyba, A. Mlekodaj, Nowy Targ, s. 49–62.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2013, Nie święci garnki lepią. Obraz rzemiosła utrwalony w polskiej frazeologii, Kraków.
Google Scholar
Peisert M., 1995, Dom, rodzina, sąsiedzi i obcy w przysłowiach włoskich, Rozprawy Komisji Językowej XXI, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, s. 59–71.
Google Scholar
Piechnik A., 2009, Wizerunek kobiety i mężczyzny w językowym obrazie świata ludności wiejskiej (na przykładzie gminy Zakliczyn nad Dunajcem), Kraków.
Google Scholar
Pierścińska A., 2007, Językowy obraz córki w pieśniach małopolskich, [w:] W kręgu dialektów i folkloru. Prace ofiarowane Doktor Teresie Gołębiowskiej, Docent Wandzie Pomianowskiej i Docent Zofii Stamirowskiej, red. S. Cygan, Kielce, s. 253–271.
Google Scholar
Pilipavičiūtė R., 2008, Rola różnic kulturowych w funkcjonowaniu rodzin polskich w Polsce i na Litwie, [w:] Kultura na pograniczach, t. 4: Tożsamość – język – rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko‑bałtyckim, red. A. Engelking, E. Golachowska, A. Zielińska, Warszawa, s. 145–153.
Google Scholar
Sawicka G., 2000, Miłość niejedno ma imię (Językowe i pozajęzykowe interakcje między matką a dzieckiem), „Język a Kultura” XIV: Uczucia w języku i tekście, red. I. Nowakowska‑Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, s. 153–163.
Google Scholar
Schramm W., 1929, Jaka mać, taka nać, „Język Polski” XIV, s. 16–18.
Google Scholar
Sierociuk J., 1990, Pieśń ludowa i gwara, Lublin.
Google Scholar
Skoczylas‑Krotla E., 2010, Obraz rodziny w przysłowiach różnych narodów, [w:] Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, seria: „Językoznawstwo” VII, red. M. Lesz‑Duk, s. 155–163.
Google Scholar
Sulich A., 2002, Obraz pojęcia ojciec we współczesnej polszczyźnie, „Poradnik Językowy” III, s. 3–20.
Google Scholar
Szymczak M., 1966, Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa rodzinnego w historii i dialektach języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar
Święcicka M., 2005, Obraz matki w prozie obyczajowej dla młodzieży, „Język Polski” LXXXV, s. 103–115.
Google Scholar
Trysińska M., 2024, Współczesny obraz ojca i ojcostwa na przykładzie internetowego serwisu parentingowego „dadHero”, „Prace Filologiczne”, tom okolicznościowy, s. 369–385.
Google Scholar
Tyrpa A., 2024a, Małżeństwo w świetle polskiej frazematyki gwarowej, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa III, red. M. Rak, J. Kąś, Kraków, s. 305–319.
Google Scholar
Tyrpa A., 2024b, Ewolucja podejścia do problematyki rodzinnej odbita w języku, [w:] Dialog z tradycją, t. X: Od tradycji do antytradycji, red. E. Horyń, S. Koziara, E. Młynarczyk, M. Puda‑Blokesz, Kraków, s. 405–421.
Google Scholar
Ułaszyn H., 1928, Geneza przysłowia: Jaka mać, taka nać, [w:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu trzydziestoletniej pracy naukowej i nauczycielskiej Stanisława Dobrzyckiego, wydali uczniowie, koledzy, przyjaciele, Poznań, s. 364–367.
Google Scholar
Ułaszyn H., 1929, Do: Jaka mać, taka nać, „Język Polski” XIV, s. 61.
Google Scholar