Relationships between parents and children recorded in dialect phrasematics
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The collection of dialect phrases from all over Poland contains units on relations between people belonging to different generations. These are phrases with the names of the first degree of full kinship in a straight line: father, mother, parents, son, daughter, child. They speak about the similarity of a daughter to her mother and a son to his father, about the love of parents for children. They convey hints about the ways in which parents raise their children, and how children relate to their parents. There are also phrases containing a name from the field of surrogate kinship – stepmother. The phrases show how family members relate to each other. They also indicate recommended behavior and rebuke bad behavior. Drawing on the experience of many generations, they warn of the consequences of going beyond the system of community‑accepted and recognized values.
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Bal J., 1966, Jak mać taka nać – przysłowie z powrotem niejasne?, „Język Polski” XLVI, s. 139–140.
Google Scholar
Barańska Z., 1975, Rodzina w ludowych przysłowiach i pieśniach, [w:] Przemiany rodziny polskiej, red. J. Komorowska, Warszawa, s. 118–147.
Google Scholar
Bartmiński J., 1998, Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu matki, [w:] Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, s. 63–83.
Google Scholar
Chlebda W., 1993, Frazematyka, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 327–334.
Google Scholar
Czerwiński P., Zych A., 2007, Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa w języku polskim i rosyjskim: struktura formalna a znaczenie formacji, „Studia Methodologica” XXI, s. 85–104.
Google Scholar
Dworakowski S., 1935, Zwyczaje rodzinne w powiecie wysoko‑mazowieckim, Warszawa.
Google Scholar
Głażewska E., 2016, Współczesny polski „świeżo upieczony” ojciec/tato – analiza na przykładzie portali internetowych dla rodziców, [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 9: Tożsamości społeczno‑kulturowe – kreacja i komunikacja, red. M. Dziekanowska, M. Wójcicka, Lublin, s. 155–168.
Google Scholar
Gotówka A., 2015, Archaizmy leksykalne w gwarach góralskich (na przykładzie wybranego słownictwa rodzinnego), „LingVaria” XIX, s. 207–219.
Google Scholar
Hoāng Thu Oanh, 1976, Wietnamski system nazw pokrewieństwa na tle polskiego, „Prace Filologiczne” XXVI, s. 103–109.
Google Scholar
Jagiełło J., 1980, Matka, [w:] Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 159–199.
Google Scholar
Kobylińska J., 2003, Stereotyp ojca w utworach Władysława Orkana, [w:] Orkan czytany dzisiaj. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Akademię Pedagogiczną w Krakowie i Podhalańską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Nowym Targu w dniach 11–13 października 2002 r. w Koninkach, red. M. Madejowa, W. Kudyba, A. Mlekodaj, Nowy Targ, s. 31–47.
Google Scholar
Krzyżanowski J., 1965, Jaka mać, taka nać, [w:] Słownik folkloru polskiego, red. J. Krzyżanowski, Warszawa, s. 144.
Google Scholar
Malinowski L., 1885, Studyja nad etymologiją ludową, „Prace Filologiczne” I, s. 134–158.
Google Scholar
Miśkiewicz M., 2021, Obraz społeczności wiejskiej utrwalony w międzywojennej prozie stylizowanej na ludowość (na przykładzie twórczości Wincentego Burka, Stanisława Młodożeńca i Stanisława Piętaka), Kraków.
Google Scholar
Mlekodaj A., 2003, Językowy obraz rodziny w opowiadaniach Władysława Orkana, [w:] Orkan czytany dzisiaj. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Akademię Pedagogiczną w Krakowie i Podhalańską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Nowym Targu w dniach 11–13 października 2002 r. w Koninkach, red. M. Madejowa, W. Kudyba, A. Mlekodaj, Nowy Targ, s. 49–62.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2013, Nie święci garnki lepią. Obraz rzemiosła utrwalony w polskiej frazeologii, Kraków.
Google Scholar
Peisert M., 1995, Dom, rodzina, sąsiedzi i obcy w przysłowiach włoskich, Rozprawy Komisji Językowej XXI, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, s. 59–71.
Google Scholar
Piechnik A., 2009, Wizerunek kobiety i mężczyzny w językowym obrazie świata ludności wiejskiej (na przykładzie gminy Zakliczyn nad Dunajcem), Kraków.
Google Scholar
Pierścińska A., 2007, Językowy obraz córki w pieśniach małopolskich, [w:] W kręgu dialektów i folkloru. Prace ofiarowane Doktor Teresie Gołębiowskiej, Docent Wandzie Pomianowskiej i Docent Zofii Stamirowskiej, red. S. Cygan, Kielce, s. 253–271.
Google Scholar
Pilipavičiūtė R., 2008, Rola różnic kulturowych w funkcjonowaniu rodzin polskich w Polsce i na Litwie, [w:] Kultura na pograniczach, t. 4: Tożsamość – język – rodzina. Z badań na pograniczu słowiańsko‑bałtyckim, red. A. Engelking, E. Golachowska, A. Zielińska, Warszawa, s. 145–153.
Google Scholar
Sawicka G., 2000, Miłość niejedno ma imię (Językowe i pozajęzykowe interakcje między matką a dzieckiem), „Język a Kultura” XIV: Uczucia w języku i tekście, red. I. Nowakowska‑Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, s. 153–163.
Google Scholar
Schramm W., 1929, Jaka mać, taka nać, „Język Polski” XIV, s. 16–18.
Google Scholar
Sierociuk J., 1990, Pieśń ludowa i gwara, Lublin.
Google Scholar
Skoczylas‑Krotla E., 2010, Obraz rodziny w przysłowiach różnych narodów, [w:] Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, seria: „Językoznawstwo” VII, red. M. Lesz‑Duk, s. 155–163.
Google Scholar
Sulich A., 2002, Obraz pojęcia ojciec we współczesnej polszczyźnie, „Poradnik Językowy” III, s. 3–20.
Google Scholar
Szymczak M., 1966, Nazwy stopni pokrewieństwa i powinowactwa rodzinnego w historii i dialektach języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar
Święcicka M., 2005, Obraz matki w prozie obyczajowej dla młodzieży, „Język Polski” LXXXV, s. 103–115.
Google Scholar
Trysińska M., 2024, Współczesny obraz ojca i ojcostwa na przykładzie internetowego serwisu parentingowego „dadHero”, „Prace Filologiczne”, tom okolicznościowy, s. 369–385.
Google Scholar
Tyrpa A., 2024a, Małżeństwo w świetle polskiej frazematyki gwarowej, [w:] Słowiańska frazeologia gwarowa III, red. M. Rak, J. Kąś, Kraków, s. 305–319.
Google Scholar
Tyrpa A., 2024b, Ewolucja podejścia do problematyki rodzinnej odbita w języku, [w:] Dialog z tradycją, t. X: Od tradycji do antytradycji, red. E. Horyń, S. Koziara, E. Młynarczyk, M. Puda‑Blokesz, Kraków, s. 405–421.
Google Scholar
Ułaszyn H., 1928, Geneza przysłowia: Jaka mać, taka nać, [w:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu trzydziestoletniej pracy naukowej i nauczycielskiej Stanisława Dobrzyckiego, wydali uczniowie, koledzy, przyjaciele, Poznań, s. 364–367.
Google Scholar
Ułaszyn H., 1929, Do: Jaka mać, taka nać, „Język Polski” XIV, s. 61.
Google Scholar