Doniesienia wileńskie w gazetach rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego jako głosy pamięci zbiorowej w prasowym dyskursie publicznym XVIII w.
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article presents linguistic reflections related to the way of recording a thematic fragment of public discourse in the 18th century manuscript press genre. The object of analysis set in a genological context and referring to the linguistics of memory are the texts of Theodor Ostrovsky’s newspapers, which record the voices of collective memory of a specific social group about events and people related to Vilnius. The newspaper as a complex journalistic genre, and at the same time a secondary genre of memory, at the cognitive, pragmatic, stylistic level shapes and interprets the image of remembered Vilnius affairs, on the basis of individual voices of memory. The article discusses the strategy of serialization, lexical exponents of message mediation and authorial point of view, which introduce elements of communicative community memory (memory in genre) and situational memory. The cognitive polyphony of the press narrative is connected, among other things, with the adaptation of genres with primordially different life contexts, which modify the communicative and stylistic parameters of the analyzed messages.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Źródło
Google Scholar
Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, opracował i wstępem opatrzył R. Kaleta, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972.
Google Scholar
Bibliografia
Google Scholar
Bizior R., 2021, Wyróżniki tekstowe determinowane przez płeć w listach‑gazetach Jadwigi Rafałowiczówny (z początku XVIII wieku). Uwagi o kobiecym wariancie gatunku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 55, s. 121–136.
Google Scholar
Bizior R., 2022, Prawda w gazetach rękopiśmiennych z 2. połowy XVIII w. (na wybranym materiale). Rekonesans badawczy, [w:] Prace Aksjologiczne. Język – literatura – kultura – media, t. 3: Dobro – Prawda – Piękno, red. M. Kaczor, P. Kładoczny, Zielona Góra, s. 309–331.
Google Scholar
Bizior R., 2023, Pogłoska prasowa jako komponent gazet rękopiśmiennych z drugiej połowy XVIII wieku (na materiale tekstów Jędrzeja Kitowicza), „Heteroglossia – studia kulturoznawczo‑filologiczne” 14, s. 137–153.
Google Scholar
Chlebda W., 2012, Pamięć ujęzykowiona, [w:] Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin, s. 109–119.
Google Scholar
Filipczak W., 2006, Ekonomie litewskie w polityce sejmikowej Stanisława Augusta po upadku Antoniego Tyzenhauza (1780–1783), „Przegląd Nauk Historycznych” R. V, nr 1 (9), s. 235–276.
Google Scholar
Gajda S., 2001, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 255–269.
Google Scholar
Hawrysz M., 2016, Kategoria Innego jako element dyskursu tożsamościowego w średniopolskich katalogach władców – perspektywa krzyża, „Poznańskie Studia Polonistyczne Seria Językoznawcza” 23 (43), nr 2, s. 37–51.
Google Scholar
Janik J., 1993, Gazetki pisane z roku 1789 ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 17, s. 45–74.
Google Scholar
Kaleta R., 1972, Wstęp, [w:] Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, opracował i wstępem opatrzył R. Kaleta, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 1–36.
Google Scholar
Kucharski A., 2019, Życie prywatne magnaterii polskiej w przekazach gazet rękopiśmiennych z epoki stanisławowskiej (1764–1795). Typologia doniesień prasowych, [w:] Honestas et turpitudo. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas‑Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, J. Urwanowicz, Białystok, s. 665–684.
Google Scholar
Maliszewski K., 2001, Komunikacja społeczna w kulturze staropolskiej. Studia z dziejów kształtowania się form i treści społecznego przekazu w Rzeczpospolitej szlacheckiej, Toruń.
Google Scholar
Pietrzak M., 2021, Odnajdywanie śladów przeszłości gatunków prasowych. Uwagi historyka języka, „Język Polski” 2, s. 100–111.
Google Scholar
Siuciak M., 2013, Kształtowanie się gatunku wiadomości prasowej w XVIII wieku, [w:] Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok, s. 351–367.
Google Scholar
Siuciak M., 2016, Dyskurs publiczny w perspektywie diachronicznej, [w:] Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska‑Sobisz, E. Ficek, Katowice, s. 350–357.
Google Scholar
Suska D., 2020, Kategoria prasowości i jej wykładniki w osiemnastowiecznych gazetkach rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza, „Poradnik Językowy” 1, s. 69–78.
Google Scholar
Suska D., 2021, Wykładniki „paktu faktograficznego” w strukturze osiemnastowiecznych gazet rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego: incipity źródłowe, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków, s. 585–594.
Google Scholar
Suska D., 2022, Koncepcja prawdy prasowej i jej wykładniki w osiemnastowiecznych gazetach rękopiśmiennych Teodora Ostrowskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 17, s. 245–257.
Google Scholar
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Google Scholar
Wójcicka M., 2020, Mem internetowy jako multimodalny gatunek pamięci zbiorowej, Lublin.
Google Scholar
Zając P., 2016, Giovanni Andrea Archetti i Stanisław August Poniatowski. Obraz króla i wzajemnych relacji w depeszach nuncjusza do sekretariatu stanu stolicy apostolskiej z lat 1776–1784, „Kwartalnik Historyczny” R. CXXIII, 2, s. 279–311.
Google Scholar
Zawadzki S., 2016, Polityczne spory wokół aresztowania biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka w 1782 r. w świetle gazetek pisanych Teodora Ostrowskiego, „Przegląd Historyczny” 107, z. 2, s. 247–275.
Google Scholar
Wójcicka M., 2018, Język pamięci zbiorowej (w kontekście kultury oralności, piśmienności i elektralności). Prolegomena, [w:] Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne, red. W. Czachur, Warszawa, s. 68–93.
Google Scholar
Wójcicka M., 2019, Gatunek pamięci zbiorowej. Rekonesans, „Stylistyka” XXVIII, s. 81–92.
Google Scholar