O potrzebie badań nad dziedzictwem kultury materialnej utrwalonym w polskiej frazeologii i paremiologii
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The paper is an attempt at a synthetic presentation of one research area in phraseology and paremiology, namely the evidence of old material culture preserved in fixed multi-word units. The author considers previous achievements in this field and indicates the options for completing new tasks connected with collecting, describing and analyzing multverbisms mo- tivated by material culture realia, and with an attempt at popularizing scientific reflection on this topic.
Downloads
Article Details
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bajerowa I., 1980, Wpływ techniki na ewolucję języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
Bartmiński J. (red.), 1990, Językowy obraz świata, Lublin.
Google Scholar
Bartmiński J., 2000, Językowy obraz Polaków w okresie przemian, [w:] Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, red. S. Gajda, Opole, s. 179–195.
Google Scholar
Bartmiński J., 2001, O językowym obrazie świata Polaków końca XX wieku, [w:] Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa, s. 27–53.
Google Scholar
Bartmiński J., 2009, Językowe podstawy obrazu świata, wyd. 3, Lublin.
Google Scholar
Buttler D., 1989, Dlaczego zanikają przysłowia w dwudziestowiecznej polszczyźnie?, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 332–337.
Google Scholar
Bystroń J.S., 1933, Przysłowia polskie, Kraków.
Google Scholar
Chlebda W., 2000, Płaszczyzny oglądu językowego obrazu świata w opisie semantycznym języka, [w:] Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, red. S. Gajda, Opole, s. 163–178.
Google Scholar
Chlebda W., 2001, Frazeologia polska minionego wieku, [w:] Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. S. Dubisz, S. Gajda, Warszawa, s. 155–165.
Google Scholar
Chlebda W., 2007a, Mały prywatny katalog pilnych zadań frazeologicznych, [w:] Problemy Frazeologii Europejskiej VIII, red. A.M. Lewicki, Lublin, s. 15–31.
Google Scholar
Chlebda W. (red.), 2007b, Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków, Opole.
Google Scholar
Dynak W., 1993, Łowy, łowcy i zwierzyna w przysłowiach polskich, Wrocław.
Google Scholar
Dynak W., 2012, Łowiectwo w kulturze polskiej, Wrocław.
Google Scholar
Dźwigoł R., 2004, Polskie ludowe słownictwo mitologiczne, Kraków.
Google Scholar
Dźwigoł R., 2012, Obraz stołu w polszczyźnie, „Język Polski”, t. 92, s. 301–311.
Google Scholar
Dźwigoł R., 2014, O „diabelskich” nazwach i nazwaniach, [w:] Polono-Slavica in honorem Maria Wojtyła-Świerzowska, red. L. Bednarczuk, H. Chodurska, A. Mażulis-Frydel, Kraków, s. 77–90.
Google Scholar
Dźwigoł R., 2015, Jedz, a bądź zdrów – porady dotyczące jedzenia i zdrowia (na podstawie polskich przysłów i powiedzeń), [w:] Dialog z Tradycją, t. 3: Język – komunikacja – kultura, red. R. Dźwigoł, I. Steczko, Kraków, s. 199–214.
Google Scholar
Dźwigoł R., 2016, Ślady wierzeń ludowych z zakresu demonologii odzwierciedlone w jednostkach frazeologicznych, [w:] W kręgu dawnej polszczyzny, t. 2, red. M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda, Kraków, s. 333–358.
Google Scholar
Dźwigoł R., Steczko I. (red.), 2015, Dialog z Tradycją, t. 3–4: Język – komunikacja – kultura, Kraków.
Google Scholar
Hensel W., Pazdur J. (red.), 1978, Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 1: Od VII do XII wieku, red. M. Dembińska, Z. Podwińska; t. 2: Od XIII do XV wieku, red. A. Rutkowska-Płachcińska; t. 3: Od XVI do połowy XVII wieku, red. A. Keckowa, D. Molenda; t. 4: Od połowy XVII do końca XVIII wieku, red. Z. Kamieńska, B. Baranowski; t. 5: Od 1795 do 1870 roku, red. E. Kowecka, oprac. M. Różycka-Glassowa, E. Kowecka, t. 6: Od 1870 do 1918 roku, red. B. Baranowski, J. Bartyś, T. Sobczak, Warszawa.
Google Scholar
Horyń E., 2011, Słownictwo wiejskich ksiąg sądowych ziemi brzeskiej (XVI–XIX w.), Kraków.
Google Scholar
Jędrzejko E., 2000, Frazeologia w przestrzeni lingwistyki „integralnej” (Uwagi o wieloaspektowości badań frazeologicznych), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, s. 99–120.
Google Scholar
Jędrzejko E., 2002a, Obrazki z dziejów Polski – czyli jeszcze o historyczno-kulturowym aspekcie frazeologii i paremiologii, [w:] Problemy Frazeologii Europejskiej V, red. A.M. Lewicki, Lublin, s. 60–78.
Google Scholar
Jędrzejko E., 2002b, Przeszłość szlachecko-włościańska w języku przechowana, [w:] W kręgu zagadnień dydaktyki języka i literatury, red. H. Synowiec, Katowice, s. 604–613.
Google Scholar
Jędrzejko E., 2007, O polskiej kulturze kulinarno-biesiadnej z perspektywy etnoparemiologii, [w:] Pokarmy i jedzenie w kulturze. Tabu, dieta, symbol, red. K. Łeńska-Bąk, Opole, s. 13–33.
Google Scholar
Jędrzejko E., 2009, W stronę etnoparemiologii słowiańskiej. Kultura narodowa w przysłowiach utrwalona, [w:] Cлавянские язики: acпeкты иccледования, red. E.N. Rudenko, Mińsk, s. 65–72.
Google Scholar
Kobylińska J., 2013, Studia nad językiem ksiąg gromadzkich wsi Kasina Wielka 1513–1804, Kraków.
Google Scholar
Koziara S., 2001, Frazeologia biblijna w języku polskim, Kraków.
Google Scholar
Koziara S., 2007, Obrazy świata biblijnego utrwalone w polskiej frazeologii, [w:] Frazeologiaa językowe obrazy świata przełomu wieków, red. W. Chlebda, Opole, s. 183–190.
Google Scholar
Koziara S., 2009, Tradycyjne biblizmy a nowe polskie przekłady Pisma Świętego, Kraków.
Google Scholar
Koziara S., 2015, Szkice z polskiej frazeologii biblijnej, Kraków.
Google Scholar
Krasnowolski A., 1906, Przenośnie mowy potocznej, cz. 2: Życie praktyczne i duchowe, Warszawa.
Google Scholar
Krawczyk-Tyrpa A., 1987, Frazeologia somatyczna. Związki frazeologiczne o znaczeniach motywowanych cechami części ciała w gwarach polskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
Google Scholar
Lakoff M., Johnson G., 1988, Metafory w naszym życiu, tłum. T.P. Krzeszowski, Warszawa.
Google Scholar
Mazurkiewicz-Brzozowska M., 1993, Praca: wybrane warianty znaczenia słowa we współczesnej polszczyźnie i ich struktura kognitywna, [w:] Nazwy wartości: studia leksykalno-semantyczne, t. 1, red. J. Bartmiński, M. Mazurkiewicz-Brzozowska, Lublin, s. 133–145.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2008, Dawne zwyczaje handlowe utrwalone w polskiej frazeologii, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 4, s. 292–301.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2011, Od kiedy szewc bez butów chodzi? – tradycyjne zawody rzemieślnicze w polskiej frazeologii i paremiologii, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 6, s. 233–243.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2012a, Wybrane historycznokulturowe aspekty frazeologii rzemieślniczej, „Studia Językoznawcze”, t. 11, Szczecin, s. 137–150.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2012b, Znać pana po cholewach, czyli utrwalony w przysłowiach obraz ubioru jako symbolu hierarchii społecznej, „LingVaria”, t. 7, z. 2 (14), s. 55–64.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2013, Nie święci garnki lepią. Obraz rzemiosła utrwalony w polskiej frazeologii, Kraków.
Google Scholar
Młynarczyk E., Horyń E. (red.), 2016, Dialog z Tradycją, t. 5: Językowe dziedzictwo kultury materialnej, Kraków.
Google Scholar
Moszyński L., 1958, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowska A., 2005, Świat roślin w polskiej frazeologii, Wrocław.
Google Scholar
Nowakowska A., 2006, Staropolskie frazeologizmy „naturalne” w świadomości językowej współczesnych Polaków, [w:] Staropolszczyzna piękna i interesująca, t. 2, red. E. Koniusz, S. Cygan, Kielce, s. 57–63.
Google Scholar
Nowakowska A., 2007, Językowy obraz miasta w polskiej frazeologii, [w:] Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków, red. W. Chlebda, Opole, s. 303–308.
Google Scholar
Nowakowska B., 2005, Nowe połączenia wyrazowe we współczesnej polszczyźnie, Kraków.
Google Scholar
Pajdzińska A., 1988, Frazeologia a zmiany kulturowe, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 480–487.
Google Scholar
Pajdzińska A., 2010, Przydatność frazeologizmów w badaniach językowego obrazu świata, [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria. Zagadnienia ogólne, red. S. Bąba, K. Skibski, M. Szczyszek, Poznań, s. 87–97.
Google Scholar
Pajdzińska A., Krzyżanowski P. (red.), 1999, Przeszłość w językowym obrazie świata, Lublin.
Google Scholar
Piela A., 2009a, Paleosemantyzmy w związkach frazeologicznych „Poradnik Językowy”, nr 4, s. 65–74.
Google Scholar
Piela A., 2009b, O badaniach polskiej frazeologii historycznej, [w:] Zielonogórskie seminaria językoznawcze 2006–2007, red. M. Hawrysz, Zielona Góra, s. 57–67.
Google Scholar
Pihan-Kijasowa A., 2010, Wileńskie słownictwo rzemieślnicze XVI–XVIII wieku. Rekonesans badawczy, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz, s. 334–341.
Google Scholar
Puda-Blokesz M., 2014, Mitologizmy frazeologiczne w języku polskim (na materiale leksykografii XX i XXI wieku), Kraków.
Google Scholar
Puda-Blokesz M., 2015, Po nitce do kłębka: mały słownik mitologizmów frazeologicznych języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
Puda-Blokesz M., 2016, Wokół problemów genezy polskich mitologizmów frazeologicznych, [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej: geneza dawnych i nowych frazeologizmów polskich, red. G. Dziamska Lenart, J. Liberek, Poznań, s. 69–83.
Google Scholar
Raclavská J. et al., 2015, Pes v jazyce a myšleni, Ostrava.
Google Scholar
Sikora K., Gołdowski K., 2016, „Pożegnanie z rolą”, Kraków, s. 441–454.
Google Scholar
Skorupska-Raczyńska E., 2016, Kupić, nie kupić, potargować można... O kupiectwie, handlu i wymianie towarowej w przysłowiach polskich dawnych i współczesnych, [w:] Dialog z Tradycją, t. 5: Językowe świadectwa dawnej kultury materialnej, red. E. Młynarczyk, E. Horyń, Kraków, s. 345–362.
Google Scholar
Staszczak Z., 1987, Słownik etnologiczny: terminy ogólne, Warszawa.
Google Scholar
Steczko I., 2011, Językowe sposoby wyrażania aktu śmierci w dawnych inskrypcjach nagrobnych z Cmentarza Rakowickiego w Krakowie, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 6: Dialog z tradycją, cz. 1, s. 92–108.
Google Scholar
Steczko I., 2012, Frazeologia żalu w XIX-wiecznych inskrypcjach nagrobnych z Cmentarza Rakowickiego w Krakowie, [w:] Parémie národů slovanských. 6: sborník přispěvku 91 z mezinárodní konference konané v Ostravě ve dnech 9.–10. řijna 2012, red. L. Mrověcová, Ostrava, s. 224–233.
Google Scholar
Steczko I., 2015, Z ostatnim pożegnaniem... o napisach na szarfach żałobnych, [w:] Dialog z Tradycją, t. 4: Język – komunikacja – kultura, red. R. Dźwigoł, I. Steczko, Kraków, s. 403–420.
Google Scholar
Tambor J., 1991, Słownictwo i frazeologia odbiciem tendencji cywilizacji technicznej, „Język a Kultura”, t. 2: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, red. J. Puzynina, J. Bartmiński, Wrocław, s. 65–70.
Google Scholar
Tokarski R., 1992, Obraz wsi utrwalony w języku, „Prace Filologiczne”, t. 37 , s. 269–280.
Google Scholar
Tokarski R., 1999, Przeszłość i współczesność w językowym obrazie świata, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin, s. 9–23.
Google Scholar
Treder J., 2005, Nazwy ptaków we frazeologii i inne studia z frazeologii i paremiologii polskiej, Gdańsk.
Google Scholar
Walczak B., 2016, Refleksje na marginesie motywacji tradycyjnych związków frazeologicznych, [w:] Dialog z Tradycją, t. 5: Językowe dziedzictwo kultury materialnej, red. E. Młynarczyk, E. Horyń, Kraków, s. 399–406.
Google Scholar
Wiśniewska H., 2003, Leksyka specjalistyczna w księgach przemyskich rymarzy (XVII–XVIII w.), „Rocznik Przemyski”, z. 1, s. 155–164.
Google Scholar
Wiśniewska H., 2004, Wyrazy socjolektu rzemieślników robić, robota i pochodne w XVII i XVIII wieku, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 2, s. 533–541.
Google Scholar
Wiśniewska H., 2015, Rzemieślnicy i rzemiosła w królewskim Przemyślu (zawodowe słownictwo i frazeologia) XVI–XVIII wieku, Przemyśl.
Google Scholar
Wysoczański W., 2005a, Nazwy zawodów i zajęć w porównaniach (na materiale frazeologii i paremiologii), [w:] Wyraz i zdanie w językach słowiańskich 5. Opis, konfrontacja, przekład, red. M. Sarnowski, W. Wysoczański, Wrocław, s. 443–452.
Google Scholar
Wysoczański W., 2005b, Językowy obraz świata w porównaniach zleksykalizowanych. Na materiale wybranych języków, Wrocław.
Google Scholar
Zajda A., 1999, Z historii polskiego słownictwa rzemieślniczego. Nazwy narzędzi stolarskich w kilku tekstach z okresu od początku XVII do początku XX wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, t. 1226, „Prace Językoznawcze”, z. 19, s. 153–171.
Google Scholar
Zajda A., 2016, Dawne testamenty jako źródła do dziejów słownictwa z dziedziny kultury materialnej, [w:] Dialog z Tradycją, t. 5: Językowe dziedzictwo kultury materialnej, red. E. Młynarczyk, E. Horyń, Kraków, s. 203–227.
Google Scholar
Żuk G., 2010, Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków, [w:] Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, red. M. Karwatowska, A. Siwiec, Chełm, s. 239–257.
Google Scholar
Żurawska-Chaszczewska J., 2014, Słownictwo rzemiosł skórzanych w polszczyźnie historycznej, Gorzów Wielkopolski.
Google Scholar