Mitologizmy grecko-rzymskie w retrokryminałach Marka Krajewskiego – konwencja i inwencja w aspekcie funkcjonalnym
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The subject to be presented and described in the present paper are word combinations with mythological (Graeco-Roman) origins occurring in eight crime novels penned by Marek Krajewski, taking the shape of: (i) better or less known phrasemes, or conventional petrified multiword units reproduced in a communicative act to express particular intentions and intensions; (ii) phrasematic innovations, or phrasemes modified formally and/or semantically and used against the grain of the phraseological norm; or (iii) literary nonce phrasemes, that is multiword units created ad hoc for the purposes of style and world depiction, containing eponyms and eponymisms of mythological origin which exist in Polish. The proposed examination of conventional (the titular convention), innovative, and nonce (the titular invention) units used in the excerpted crime novels is of a qualitative and functional nature, since its focus is on an attempt to point out and discuss the functions which the selected examples serve in the literary messaging. Polyword mythology-based expressions fulfil numerous and various (often at the same time) functions in M. Krajewski’s crime novels, incl. cultural-identitarian, content-focused, expressive, evaluative, aesthetic and others.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bąba S., 2009, Frazeologia polska. Studia i szkice, red. P. Fliciński, K. Skibski, Poznań.
Google Scholar
Brylla W., 2016, Polski kryminał retro. Między innowacją, naśladownictwem a literackim kiczem, [w:] Kryminał. Między tradycją a nowatorstwem, seria „Scripta Humana”, t. 5, red. M. Ruszczyńska i in., Zielona Góra, s. 223–236.
Google Scholar
Chlebda W., 2001, Frazematyka, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 335–342.
Google Scholar
Dilna J., 2013, Inwencja a konwencja we frazeologii odmiany artystycznej współczesnej polszczyzny, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” LIX, s. 33–43.
Google Scholar
Gorzelana J., 2016, Biblizmy we współczesnej literaturze popularnej na przykładzie „Kolekcji Kryminałów” Joanny Chmielowskiej „Polskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 23(43), nr 1, s. 21–38, DOI: 10.14746/pspsj.2016.23.1.2
Google Scholar
Górny H., 2012, Mitologizmy w leksyce nowopolskiej – na podstawie wybranych tekstów pamiętnikarskich i słowników, [w:] Jednotlivé a všeobecné v onomastike. 18. slovenská onomastická konferencia, Prešov 12.–14. Septembra, red. M. Ološtiak, Prešov, s. 132–143.
Google Scholar
Ignatowicz-Skowrońska J., 2008, Frazeologizmy jako tworzywo stylu współczesnej powieści polskiej, Szczecin.
Google Scholar
Krawczyk A., Kowalczyk M.J. (red.), 1996, Wybrane zagadnienia z literatury. cz. 1, Antyk: inspiracje antyczne w literaturze, Kielce.
Google Scholar
Krupa B., 2008, Poetyka powieści Marka Krajewskiego, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, t. 14/15, s. 143–163.
Google Scholar
Lewicki A.M., Pajdzińska A., 2001, Frazeologia, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 315–333.
Google Scholar
Luboń A., 2019, Filologia klasyczna i retrokryminały. O pisarstwie Marka Krajewskiego, [w:] Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych. Część 3, red. A. Nęcka, D. Nowacki, J. Pasterska, Katowice, s. 129–168.
Google Scholar
Nowak M., 2019, Funkcja frazeologizmów w wybranych poznańskich powieściach kryminalnych, „Adeptus: pismo humanistów” 13, s. 1–10, DOI: 10.11649/a.1655
Google Scholar
Pajdzińska A., 2005, Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji, Łask.
Google Scholar
Puda-Blokesz M., 2022, Językowe ślady starożytnej kultury grecko-rzymskiej w powieściach kryminalnych Marka Krajewskiego, „Język Polski” C II, z. 3, s. 66–78.
Google Scholar
Rittel T., 2018, Elżbieta Drużbacka. Mitologiczny kod tematyczny. Mitologizmy, mitologemy, mitemy, Kraków.
Google Scholar
Rudnicka E., 2020, Z Parnasu na Helikon – mitologiczne i realistyczne interferencje konotacyjne na przykładzie procesów apelatywizacji wybranych nazw miejscowych, [w:] Dialog z Tradycją. Tom VIII. Dziedzictwo antyczne i biblijne dziś, red. M. Puda-Blokesz, M. Ryszka-Kurczab, Kraków, s. 49–68.
Google Scholar
Sinko T., 1988, Antyk w literaturze polskiej. Prace komparatystyczne, wybór i oprac. T. Bieńkowski, wstęp S. Stabryła, Warszawa.
Google Scholar
Skibski K., 2010, Problem semantycznych innowacji frazeologicznych w tekstach literackich, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 17(37), s. 139–150, DOI: 10.14746/pspsj.2010.17.10.
Google Scholar
Stabryła S., 1980, Antyk we współczesnej literaturze polskiej, Wrocław.
Google Scholar
Stańczak W., 1986, Antyk we współczesnej poezji polskiej (1956–1980), Wrocław.
Google Scholar
Zieliński K., 2016, The Ancient Quotations in Marek Krajewski’s Detective Novels, [w:] Antiquity in Popular Literature and Culture, red. K. Dominas, E. Wesołowska, B. Trocha, Newcastle, s. 51–64.
Google Scholar
MSMF – M. Puda-Blokesz, Po nitce do kłębka. Mały słownik mitologizmów frazeologicznych języka polskiego, Kraków 2015.
Google Scholar
SF PWN – Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, oprac. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz, Warszawa 2009.
Google Scholar
SFE – M. Czeszewski, K. Foremniak, Ludzie i miejsca w języku. Słownik frazeologizmów eponimicznych, red. M. Bańko, Warszawa 2011.
Google Scholar
SMiK – M. Rutkowski, Słownik metafor i konotacji nazw własnych, Olsztyn 2012.
Google Scholar
SMTK – W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2006.
Google Scholar
USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, wersja 2.0, Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2006 (płyta CD).
Google Scholar