On linguistic curiosities from translation work of the Brest Bible (chosen items)
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
This paper is an attempt at drawing attention to the first Protestant translation of the whole Bible into Polish, which is traditionally known as Brest Bible or Radziwill Bible, in terms of its significance and place in the history of Polish language. The first part of this work is the introduction of some basic data from the field of origins, history and the state of previous philological research into Brest Bible. The second part of the paper shows the role of the translation in the process of shaping the characteristics of Polish biblical style and the way in which the translators used the richness and potential of the Polish language in the Renaissance. As the source material to complete the research task the author of the paper used some chosen areas of the language in Brest Bible, which included lexis and fixed expressions.
Downloads
Article Details
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Teksty źródłowe
Google Scholar
Biblia Święta, to jest księgi Starego i Nowego Zakonu, Brest 1563. Hrsg. von Hans Rothe und Friederik Scholz, Biblia Slavica, Serie II, Polnische Bibeln: Band 2. Teil 1. Stary Zakon; teil 2. Księgi Nowego Testamentu. Kommentare. Ferdinand Schöningh Verlag, Paderborn–München–Wien–Zürich 2001.
Google Scholar
Prace cytowane
Google Scholar
Biblia brzeska, 2013, Biblia brzeska. Historia, język, teologia, red. R.M. Leszczyński (junior), Łódź.
Google Scholar
Брэсцкая Біблія; Biblia brzeska, 2015, Брэсцкая Біблія – унікальны помнік культуры XVI стагоддзя: новыя даследованні і матэрыялы. Biblia Brzeska – unikatowy zabytek kultury XVI wieku: nowe badania i materiały, praca zbiorowa, Мінск.
Google Scholar
Bieńkowska D., 1992, Styl językowy przekładu Nowego Testamentu Jakuba Wujka (na materiale czterech Ewangelii), Łódź.
Google Scholar
Bieńkowska D., 2002, Polski styl biblijny, Łódź.
Google Scholar
Czerniatowicz J., 1969, „Biblia brzeska” i najbliższe jej pochodne, [w:] Tejże, Niektóre problemy naukowe grecystyki w pracach biblistów polskich XVI i XVII w. Teksty greckie a polskie przekłady, Wrocław, s. 34–46.
Google Scholar
Kępińska A., Składnia XVI-wiecznych przekładów Ewangelii na język polski, https://ewangelie.uw.edu.pl/files/skladnia.pdf
Google Scholar
Kossowska M., 1968, Biblia w języku polskim, t. I, Poznań.
Google Scholar
Koziara S., 2001, wyd. 2: 2009, Frazeologia biblijna w języku polskim, Kraków, Łask.
Google Scholar
Koziara S., 2015, The current state of research by Polish linguists on the Brest Bible: an overview, „Reformation & Renaissance Review”, Vol. 17, No. 1, s. 63–72.
Google Scholar
Koziara S., 2016, Wokół problemów genezy i opisu polskich frazeologizmów pochodzenia biblijnego, [w:] Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Geneza dawnych i nowych frazeologizmów polskich, red. G. Dziamska-Lenart, J. Liberek, Poznań, s. 55–68.
Google Scholar
Kwilecka I., 2006, Biblia brzeska jej dzieje i znaczenie, „Nauka” 3, s. 111–121.
Google Scholar
Kwilecka I., 2001, Die Brester Bibel. Kulturgeschlichtliche und sprachliche Fragen der Übersetzung, [w:] Biblia Święta, to jest księgi Starego i Nowego Zakonu, Brest 1563.
Google Scholar
Hrsg. von Hans Rothe und Friederik Scholz, Biblia Slavica, Serie II, Polnische Bibeln: Band 2. Teil 1. Stary Zakon; teil 2. Księgi Nowego Testamentu. Kommentare. Ferdinand Schöningh Verlag, Paderborn–München–Wien–Zürich, s. 1485–1660.
Google Scholar
Kwilecka I., 2003, Nowe karty z dziejów edycji Biblii brzeskiej, „Jednota” 10, s. 9–13.
Google Scholar
Kwilecka I., 2003, Staropolskie przekłady Biblii jako czynniki sprawcze zmian językowych, [w:] Tejże, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Poznań, s. 253–264.
Google Scholar
Kwilecka I., 2003, Z dziejów przekładu pierwszej polskiej Biblii protestanckiej, [w:] Tejże, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Poznań, s. 335–352.
Google Scholar
Lisowski T., 2010a, Sola scriptura. Leksyka Nowego Testamentu Biblii gdańskiej (1632) na tle porównawczym. Ujęcie kwantytatywno-dystrybucyjne, Poznań.
Google Scholar
Lisowski T., 2010b, Leksyka Nowego Testamentu Biblii brzeskiej (1563) oraz Biblii Jakuba Wujka (1599) wobec zasobu leksykalnego Słownika polszczyzny XVI wieku, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. XVI, Poznań, s. 143–161.
Google Scholar
Łuczak A., 2004, Biblia brzeska w świetle najnowszych badań, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. XXXIX, s. 53–75.
Google Scholar
Ostrowska E., 1953, Walka o piękne słowo psałterzowe (Psałterz Kochanowskiego i Psałterz brzeski), „Język Polski” XXXIII, s. 285–317, przedruk [w:] O Języku poetyckim Jana Kochanowskiego. Wybór artykułów z „Języka Polskiego”, wybrał i opracował
Google Scholar
M. Kucała, Kraków 1984, s. 134–135.
Google Scholar
Rospond S., 1962, Język Renesansu a Średniowiecza na podstawie literatury psałterzowo-biblijnej, [w:] Odrodzenie w Polsce, t. III: Historia języka, cz. 2, red. M.R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, Warszawa, s. 161–181.
Google Scholar
Siatkowska E., 2013, Imiesłowy w Biblii brzeskiej i Biblii Wujka a kształtowanie się polskiego stylu biblijnego, [w:] Biblia brzeska. Historia – język – teologia, red. R.M. Leszczyński (junior), Łódź, s. 39–54.
Google Scholar
Wujek J., ks., 1593, Przedmowa do czytelnika, [w:] Nowy Testament w przekładzie ks. dr Jakuba Wujka T.J. z roku 1593, wstępem i uwagami poprzedził ks. dr W. Smereka, Kraków 1966, s. LI–LXXII.
Google Scholar
Opracowania leksykograficzne
Google Scholar
SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, t. I–XXXIV, red. M.R. Mayenowa, F. Pepłowski, Wrocław 1966–2010.
Google Scholar
Bazy elektroniczne
Google Scholar
https://ewangelie.uw.edu.pl/teksty
Google Scholar
https://ewangelie.uw.edu.pl/files/skladnia.pdf
Google Scholar