Topographical-historical origins of proper names of bridges and other structures for crossing in Cracow
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The following paper is dedicated to the analysis of 41 proper names (including 18 historical names) of structures in Cracow used for crossing water and terrain, identified architecturally as bridges, footbridges, trestle bridges and flyovers. These names have got a rather distinct structure: the anteposition contains a generic name, while the postposition comprises an individualising determinant, such as an adjective or a noun in genitive case, less frequently nominative: most Dębnicki (bridge), most Wandy (bridge), most Lajkonik (bridge); kładka Ojca Bernatka (footbridge), estakada Obrońców Lwowa (trestle bridge). Most of these terms have toponymic or anthroponymic motivation connected with Cracow, others belong to exceptions. There is a tendency for using commemorative names, introduced with the preposition imienia/im. (named after): most im. Kardynała Franciszka Macharskiego. Due to the fact that these structures are located in the city, their names belong to urbanonymy. The physical appearance and function of these facilities make it possible to apply in their names the notion of hodonymy. In the Russian language the term gefironim has been used in reference to these names. In terms of the type of denoted structures, the notion gefironim is narrower than an urbanonym, but it is wider when it comes to the area in which these structures are located.
Downloads
Article Details
Author, submitting a text to the editorial board of the journal “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica", certifies that the content of the article has not been published so far and that the work does not violate in any way the copyright or related rights of other person, as well as other rights of third parties, and that no one's rights to the work (or any part thereof) have been missed. After signing the contract, the property rights to the published materials are transferred to the Scientific Publisher of the University of the National Education Commission, Krakow.
“Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” is an open access journal, and all its content is made available free of charge to users and institutions under the Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 license (attribution, non-commercial use, no derivative works). Under this license, the authors agree that their work may be lawfully reused for any purpose, except for commercial purposes, without the prior consent of the author or publisher. Everyone can read, download, copy, print, distribute and process these works, provided that the author's marking and the original publication place are correct. Published texts may not be used to create derivative works (e.g. to translate and publish in another language without the consent of the publisher). This is in line with the BOAI (Budapest Open Access Initiative) definition. "Studia Linguistica" does not charge for submitting or processing articles.
References
Bednarczuk L., 2010, Nazwy Wilna i jego mieszkańców w dokumentach Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” V, s. 3–18.
Google Scholar
Bieniarzówna J., Małecki J.M., 1985, Dzieje Krakowa, t. 3: Kraków w latach 1796–1918, wyd. II, Kraków.
Google Scholar
Biliszczuk J., 2017, Mosty w dziejach Polski – w hołdzie Twórcom polskich mostów, Wrocław.
Google Scholar
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
[Bučko D., Tkačova N.] Бучко Д., Ткачова Н., 2012, Словник української ономастичної терминології, Харків.
Google Scholar
Bylina S., 2002, Drogi – granice – most. Studia o przestrzeni publicznej i sakralnej w średniowieczu, Warszawa.
Google Scholar
Chwaściński B., 1997, Mosty na Wiśle i ich budowniczowie, Warszawa.
Google Scholar
Czekański M., 1999, Święci w dziejach Krakowa, Kraków.
Google Scholar
Furtak K., 2002, Mosty drewniane, Kraków.
Google Scholar
Gloger Z., 1972, Encyklopedia staropolska, t. III, wyd. II, Warszawa.
Google Scholar
Górny H., 2015, Nazewnictwo miejskie Krakowa – przeszłość i teraźniejszość. Projekt badawczy, „Onomastica” LIX, s. 377–387.
Google Scholar
Handke K., 1998a, Nazewnictwo miejskie, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa–Kraków, s. 283–307.
Google Scholar
Handke K., 1998b, Słownik nazewnictwa Warszawy, Warszawa.
Google Scholar
Handke K., 2001, Polskie nazwy przepraw przez rzekę, [w:] Mosty – dzieła sztuki i inżynierii, zabytki. Materiały sesji naukowej. Warszawa, 25–26 maja 2000, red. B. Wierzbicka, Warszawa, s. 13–22.
Google Scholar
Jankowski J., 1973, Mosty w Polsce i mostowcy polscy (od czasów najdawniejszych do końca I wojny światowej), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Google Scholar
Jureczko A., 2007, Którędy kupcy ruscy do Krakowa jechali? Kilka uwag o drodze krakowsko-sandomierskiej w średniowieczu, [w:] Kraków. Studia z dziejów miasta, red. J. Rajman, Kraków, s. 87–100.
Google Scholar
Kaniecki A., 2001, Poznańskie mosty na przestrzeni wieków, [w:] Mosty – dzieła sztuki i inżynierii, zabytki. Materiały sesji naukowej. Warszawa, 25–26 maja 2000, red. B. Wierzbicka, Warszawa, s. 103–123.
Google Scholar
Kola A., Wilke G., 2000, Mosty sprzed tysiąca lat. Archeologiczne badania podwodne przy rezydencji pierwszych Piastów na Ostrowie Lednickim, Toruń.
Google Scholar
Kołpak P., 2014, Rola patronów Królestwa Polskiego w geografii sakralnej późnośredniowiecznego Krakowa, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 6 (10), s. 158–190.
Google Scholar
Kowalik K., 2010, Strukturalne typy nazw własnych polskich współczesnych szkół wyższych, [w:] Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, red. R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora, Kraków, s. 349–377.
Google Scholar
Kowalik K., 2019, Nazwy własne krakowskich muzeów – analiza strukturalna i typologia, [w:] Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Zofii Abramowicz, red. A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski, Białystok, s. 321–340.
Google Scholar
Kowalik K., 2020, Próba typologii nazw własnych miejskich obiektów rekreacyjnych. W poszukiwaniu krakowsko-bratysławskich paraleli, [w:] V premenách času. Poľsko-slovanské jazykové a kultúrne kontakty // Na przestrzeni czasu. Polsko-słowiańskie kontakty językowe i kulturalne, red. M. Dobríková, Z. Obertová, M. Zakrzewska-Verdugo, Bratislava.
Google Scholar
Krajewski K., 1974, Mała encyklopedia architektury i wnętrz, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Kraków. Plan miasta – inwestycje, 2014, red. M. Kwoczyński, wyd. VII, Kraków.
Google Scholar
Krasnowolski B., 1992, Ulice i place krakowskiego Kazimierza, Kraków.
Google Scholar
Łagiewski M., 1989, Mosty Wrocławia, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Młynarczyk E., 2015, Terytorialna i kulturowa identyfikacja w krakowskich nazwach firmowych, [w:] Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze, red. A. Gałkowski, R. Gliwa, Łódź, s. 193–203.
Google Scholar
Mosty na Wiśle: od źródeł do Bałtyku, 2007, red. S. Filipiuk, K. Jankowska, Bydgoszcz.
Google Scholar
Mosty świata, 2011, red. K. Jędrzejewski, tłum. U. Ruzik-Kulińska, Warszawa.
Google Scholar
Mosty w Krakowie, https://pl.wikipedia.org/wiki/Mosty_w_Krakowie [dostęp: 06.06.2020].
Google Scholar
Myszka A., 2015, Wyznaczniki proprialności leksemów w dokumentach z XVIII i XIX wieku (na przykładzie nazewnictwa miejskiego Rzeszowa), [w:] Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze, red. A. Gałkowski, R. Gliwa, Łódź, s. 239–251.
Google Scholar
Myszka A., 2016, Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta, Rzeszów.
Google Scholar
Ożdżyński J., 1989, Morska wspólnota kulturowa w świetle faktów językowych: morfologia zapożyczeń w polskim słownictwie flisackim i żeglarskim, Kraków.
Google Scholar
Ożdżyński J., 1998, Konteksty kulturowe słownictwa flisackiego, Kraków.
Google Scholar
Rosset A., 1970, Starożytne drogi i mosty, Warszawa.
Google Scholar
Rosset A., 1974, Drogi i mosty w średniowieczu i w czasach odrodzenia, Warszawa.
Google Scholar
Rożek M., 2002, Mosty Krakowa, Kraków.
Google Scholar
Rożek M., 2006, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków.
Google Scholar
Rudnicka-Fira E., 2008, Obraz dawnego świata odbity w nazwach miejscowych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” III, s. 302–311.
Google Scholar
Ryżyński A., 2002, 750 lat poznańskich mostów, Poznań.
Google Scholar
Stańczyk A., 2008, Mosty stolic Rusi, Kraków.
Google Scholar
Sterner W., 1960, Mosty Warszawy, Warszawa.
Google Scholar
Supranowicz E., 1995, Nazwy ulic Krakowa, Kraków.
Google Scholar
[Suprun V.I.] Супрун В. И., 2018, Гефиронимы в русском онимическом пространстве, „Витебский государственный университет имени П. М. Машерова. Ученые записки: сборник научных трудов”, т. 25, с. 204–210, https://lib.vsu.by/jspui/handle/123456789/14534 [dostęp: 27.05.2020].
Google Scholar
Świszczowski S., 1981, Miasto Kazimierz pod Krakowem, Kraków.
Google Scholar
Tomkowicz S., 1926, Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów. Ich nazwy i zmiany postaci, Kraków.
Google Scholar
Węgorowska K., 2010, Językowo-historyczno-architektoniczne refleksje o Zielonym Moście utrwalone w wybranych przewodnikach po Wilnie, [w:] Studia kresowe – język, literatura, historia, Kraków, t. 1, s. 61–75.
Google Scholar
Węgrzyn S., Upadek techniki Krakowa. Rzecz o przemijaniu dawnej kultury technicznej (nie tylko) w Krakowie..., https://upadektechnikikrakowa.blogspot.com/p/o-mnie.html [dostęp: 06.06.2020].
Google Scholar
Wierzbicka B., 2001, Przeprawy mostowe współczesnej Warszawy, [w:] Mosty – dzieła sztuki i inżynierii, zabytki. Materiały sesji naukowej. Warszawa, 25–26 maja 2000, red. B. Wierzbicka, Warszawa, s. 87–102.
Google Scholar
Wyrozumski J., 1992, Dzieje Krakowa, t. 1: Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków.
Google Scholar
Wyrwas K., 2008, Kilka uwag o etymologii i zmianach znaczeniowych wyrazów most i mościć, „Język Polski” LXXXVIII, z. 4–5, s. 341–347.
Google Scholar