The findings of Polish dialectology at the turn of the 21st century with regard to the Lasowiacy dialect

Main Article Content

Krystyna Kowalik

Abstract

The article discusses the latest research regarding the dialect of the Lasowiacy, a subethnic group living at the conflux of the Vistula and the San in southern Poland. These studies are linguistic or ethnographic and verify the current state of the dialect, its stratification and functions in the fluid realities. Some researchers claim the present stage is one of “the emergence of an supraregional interdialect based on the Lasowiacy patois, whose usage encompasses a certain section of Subcarpathia” (Radwański 2013).

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Kowalik, K. (2018) “The findings of Polish dialectology at the turn of the 21st century with regard to the Lasowiacy dialect”, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, (13), pp. 59–73. doi: 10.24917/20831765.13.6.
Section
Articles

References

Bąk S., 1929a, Gwara „lasowska” Grębowa i okolicy, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, t. 6, s. 12–18.
Google Scholar

Bąk S., 1929b, Morfologia gwary „lasowskiej” (Grębów i okolica, pod Tarnobrzegiem), „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU”, t. 33, s. 5–16.
Google Scholar

Bąk S., 1931, Ze słownictwa ludowego w powiecie tarnobrzeskim, „Lud Słowiański” t. II, s. 115–125.
Google Scholar

Bąk S., 1962, O niektórych cechach gwarowych między dolną Wisłoką, Wisłą i dolnym Sanem. Streszczenie, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, 14, 1959, s. 7–13.
Google Scholar

Bąk S., 1965, Mazowieckie nazwy w budownictwie wiejskim na obszarze Puszczy Sandomierskiej, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 5, s. 235–239.
Google Scholar

Bąk S., 1980, Dzieje i perspektywy badań w zakresie nauk humanistycznych na obszarze Puszczy Sandomierskiej, [w:] Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś. Zbiór rozpraw i artykułów, pod red. J. Półćwiartka, Towarzystwo Przyjaciół Regionu Lasowiackiego w Stalowej Woli, Rzeszów, s. 123–166. Bojanowskie szlaki Puszczy Sandomierskiej, 2010, tekst D. Garbacz, Wydawnictwo Sztafeta, Stalowa Wola.
Google Scholar

Buława Z., 1972, Morfologia gwary we wsi Wydrza w powiecie tarnobrzeskim (niepublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem S. Bąka, obroniona na Uniwersytecie Wrocławskim).
Google Scholar

Cygan S., 2011, Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego, Kielce.
Google Scholar

Dubisz S., Karaś H., Kolis N., 1995, Dialekty i gwary polskie. Leksykon, WP, Warszawa.
Google Scholar

Encyklopedia wiedzy o języku polskim, 1978, red. S. Urbańczyk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław.
Google Scholar

Furdyna J., 2014, Wiejski dom mieszkalny w widłach Wisły i Sanu. Forma i funkcja (1850–1965), Samorządowe Centrum Kultury w Mielcu, Mielec.
Google Scholar

Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Wrocław.
Google Scholar

Gajda S., 2006, Komunikacyjny model zróżnicowania współczesnej polszczyzny, [w:] Gwary dziś. 3: Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznańskie Towa- rzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 7–17.
Google Scholar

Gondek R., 2013, Słownik gwary lasowiackiej, Nowodębskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Samorządowy Ośrodek Kultury w Nowej Dębie, Nowa Dęba.
Google Scholar

Kapusta M., 2017, [rec.:] Jan Kutyła, Słownik gwary lasowiackiej Kamienia i okolicy na Rzeszowszczyźnie, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 101–104.
Google Scholar

Karaś H., 2018, Gwara lasowska – obszar, cechy, zróżnicowanie, http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=mapa-serwisu&l2=&l3=&l4=lasowiacy-gwara-regionu-mwr (dostęp: 04.07.2018).
Google Scholar

Karaś H., 2011, Polska leksykografia gwarowa, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Karaś H., 2018, Słowniki gwarowe, http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-malopolski&l3=lasowiacy&l4=lasowiacy-slowniki (dostęp: 04.07.2018).
Google Scholar

Karaś M., 1956, Powieści ludu rzeszowskiego, [wybór i oprac.], Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Karaś M., 1958, Z problematyki gwar mieszanych i przejściowych, „Język Polski” XXXVIII, s. 286–296.
Google Scholar

Karaś M., 1963, Przegląd i charakterystyka badań językowych w Małopolsce południowej, „Zeszyty Naukowe UJ”, Nr LX, „Prace Językoznawcze”, z. 5, s. 341–354.
Google Scholar

Karaś M., 1969a/2017, O ludowych gwarach Rzeszowszczyzny, [w:] Z dziejów kultury i literatury ziemi przemyskiej. Zbiór szkiców, opracowań i utworów literackich, pod red. S. Kostrzewskiej Kratochwilowej, Przemyśl, s. 345–364; przedruk: M. Karaś, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i opracowanie J. Reichan i M. Rak, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 55–73.
Google Scholar

Karaś M., 1969b/2017, Antroponimia, czyli nazwy osobowe Przędzela i okolicy w powiecie niżańskim, „Profile” 1, s. 25–48; przedruk [w:] tegoż, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i oprac. J. Reichan i M. Rak, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 195–223.
Google Scholar

Karaś M., 1992, Wstęp do Słownika gwary wsi Nienadówka i okolicy w Rzeszowskiem Jana Bolesława Ożoga, [w:] Studia historycznojęzykowe i dialektologiczne, pod red. M. Ku- cały i J. Reichana, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 175–180.
Google Scholar

Kościuk A., 2014, Język – współczesne obserwacje, [w:] Źródła kultury ludowej Puszczy Sandomierskiej, red. K. Ruszel, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Kolbuszowa, s. 279–288.
Google Scholar

Kotula F., 1976, Znaki przeszłości. Odchodzące ślady zatrzymać w pamięci, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Google Scholar

Kotula F., 1969, Folklor słowny osobliwy Lasowiaków, Rzeszowiaków, Podgórzan, Muzeum w Rzeszowie, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
Google Scholar

Kucharzyk R., 2006, O podziałach dialektu małopolskiego, „Studia Dialektologiczne”, t. III, red. J. Okoniowa, Kraków, s. 33–46.
Google Scholar

Kunysz A., 1980, Wczesnośredniowieczne osadnictwo w widłach Wisły i Sanu (VI–XIII w.), [w:] Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś. Zbiór rozpraw i artykułów, pod red. J. Półćwiartka, Towarzystwo Przyjaciół Regionu Lasowiackiego w Stalowej Woli, Rzeszów, s. 57–106.
Google Scholar

Kurek H., 2006, Zróżnicowanie polszczyzny wiejskiej a czynniki pozajęzykowe, [w:] Gwary dziś. 3: Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 53–57.
Google Scholar

Kutyła J., 2016, Słownik gwary lasowiackiej Kamienia i okolicy na Rzeszowszczyźnie, Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, Rzeszów.
Google Scholar

Mały słownik gwar polskich, 2009, oprac. zespół, pod red. J. Wronicz, Wydawnictwo LEXIS, Kraków.
Google Scholar

Matusiak S., 1880, Gwara lasowska okolic Tarnobrzega, Studium dyalektologiczne, Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, t. VIII, s. 70–179.
Google Scholar

Nitsch K., 1958, Dialekty języka polskiego, [w:] idem, Wybór pism polonistycznych, t. IV, Wrocław–Kraków, s. 7–115.
Google Scholar

Nitsch K., 1968, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. III, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar

Oronowicz-Kida E., 2007, Rzeszowszczyzna w polskich badaniach etnograficznych i dialektologicznych, [w:] Literatura i język wczoraj i dziś, red. E. Błachowicz, J. Lizak, Rzeszów, s. 41–67.
Google Scholar

Ożóg J.B., 1992, Słownik gwary wsi Nienadówka i okolicy w Rzeszowskiem, [w:] Studia historycznojęzykowe i dialektologiczne, pod red. M. Kucały i J. Reichana, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 181–219.
Google Scholar

Ożóg K., 1978, Fonetyka i fonologia gwar Górna i Sokołowa Młp. w woj. rzeszowskim – studium porównawcze, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, z. 59, s. 159–169.
Google Scholar

Ożóg K., 2007, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, wyd. III, Biblioteka FRAZY, Rzeszów.
Google Scholar

Pawłowski E., 1966, Podział gwar małopolskich na tle wzajemnych wpływów gwarowych oraz nowych tendencji językowych, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. VI, s. 191–202.
Google Scholar

Pelcowa H., 2006, Pokoleniowość i sytuacyjność – dwa istotne czynniki różnicowania się języka mieszkańców współczesnej wsi, [w:] Gwary dziś. 3: Wewnętrzne zróżnicowa nie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 139–153.
Google Scholar

Prucnal P., 2011, Współczesny system fonetyczny i leksykalny kilkunastu wsi środka polskiego Podkarpacia – studium socjolingwistyczne, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów (niepublikowana praca doktorska obroniona na Uniwersytecie Rzeszowskim, promotor: prof. dr hab. Kazimierz Ożóg; egzemplarz dostępny w Bibliotece Instytutu Polonistyki i Dziennikarstwa Uniwersytetu Rzeszowskiego).
Google Scholar

Radwański J., 2013, Język i tożsamość regionalna elit społecznych wsi lasowiackiej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków (niepublikowana praca doktorska obroniona na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, promotor: dr hab. Kazimierz Sikora).
Google Scholar

Reichan J., 1999, Gwary polskie w końcu XX w., [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka polskiego, red. W. Pisarek, Kraków, s. 262–278.
Google Scholar

Reinfuss R., 1980, Problem kultury ludowej Lasowiaków, [w:] Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś. Zbiór rozpraw i artykułów, pod red. J. Półćwiartka, Towarzystwo Przyjaciół Regionu Lasowiackiego w Stalowej Woli, Rzeszów, s. 107–122.
Google Scholar

Ruszel K., 1978, Studia nad kulturą ludową Puszczy Sandomierskiej, Muzeum Okręgowe, Rzeszów.
Google Scholar

Ruszel K., 1994, Lasowiacy – materiały do monografii etnograficznej, Muzeum Okręgowe, Kolbuszowa.
Google Scholar

Ruszel K., 2004, Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem, Muzeum Okręgowe, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Rzeszów.
Google Scholar

Ruszel K., 2006, Ogólna charakterystyka regionu lasowiackiego, [w:] Tradycje naszej ziemi, ciągłość i trwanie, red. J. Bardan, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Kolbuszowa, s. 11–20. Słownik gwar małopolskich, 2016, t. 1, oprac. zespół, pod red. J. Wronicz, Instytut Języka Polskiego, Kraków.
Google Scholar

Słownik gwar małopolskich, 2017, t. 2, oprac. zespół, pod red. J. Wronicz, Instytut Języka Polskiego, Kraków.
Google Scholar

Stąpor I., 2017, Lasowiacy, dialektologia.uw.edu.pl/index.php? (dostęp: 15.10.2017).
Google Scholar

Studia historycznojęzykowe i dialektologiczne, 1992, pod red. M. Kucały i J. Reichana, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.
Google Scholar

Topolińska Z., 1990, Charakter i dynamika językowych procesów integracyjnych w powojennej Polsce, „Socjolingwistyka” IX, s. 29–35. U źródeł etnografii w widłach Wisły i Sanu. Świadkowie, badacze, muzyka, 2012, zebrał i do druku przygotował ks. W. Gaj-Piotrowski, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli, Stalowa Wola.
Google Scholar

Urbańczyk S., 1962, Zarys dialektologii polskiej, wyd. II, Warszawa.
Google Scholar

Urbańczyk S., 1993, Dwieście lat polskiego językoznawstwa (1751–1950), Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU, t. 69, Secesja, Kraków.
Google Scholar

Węgier J., Oronowicz E., 1992, Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie, Rzeszów.
Google Scholar

Wójtowicz J., 1964, O cechach mazowieckich w gwarach między Wisłą i Sanem, „Poradnik Językowy”, s. 373–378.
Google Scholar

Wójtowicz J., 1966, Charakterystyka fonetyczna gwar między Wisłą, Sanem, Wisłokiem i Wisłoką, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar

Wójtowicz J., 1967, O Lasowiakach i gwarze lasowskiej. Porównanie wniosków etnografa i językoznawcy, „Etnografia Polska”, t. II, 1967, s. 185–191.
Google Scholar

Wójtowicz J., 1968, Atlas gwarowy dawnej Puszczy Sandomierskiej, „Rocznik Przemyski”, t. 12, s. 343–395.
Google Scholar

Zagórski Z., 1984, W sprawie interdialektu, „Slavia Occidentalis” 41, s. 57–61.
Google Scholar

Żyga A., 1979, Portret regionalisty (geneza, prace, metoda, model), Muzeum Okręgowe, Rzeszów.
Google Scholar

Most read articles by the same author(s)