Próba typologii tytułów (ideonimów) prozy Jana Wiktora
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The paper contains some remarks on the titles (ideonyms) of the works by Jan Wiktor (1890-1967, mainly literary ones). The writer, who came from Radomysl (on the San River), was socially-oriented. He spent most of his life far away from his hometown. He was a resident of Cracow by choice. He had special affection for Szczawnica and Pieniny. He is particularly remembered for his loyalty to recognised ideology and friendships. As for important professional activities, he favoured travelling. These circumstances determined his journalistic and literary work. The titles he used for his works are strictly connected not only with the content and the trend they represent, but also their genre. By following the standards of microtext poetics, which the title of the work belongs to, they form more or less equal groups from one up to four words, less frequently - more extended. The most dominant category contains titles which have the form of a nominal phrase. Thanks to their literary shape, they are recognised as the texts belonging to certain periods and they clearly reflect Jan Wiktor’s artistic personality. This link is visible at the level of linguistic realisation of a formal structure, in the formation of its shape and artistic expression, in the field of using lexis from particular semantic fields and its architectonics, which is based on the similarities between rhetorical figures (Błogosławiony chleb ziemi czarnej, Droga przez wieś, Kłosy na ściernisku, Legenda o grajku bożym, Ożywcze krynice, Rozmowy pod kolorowym parasolem, Wyznania heretyka) or forming innovative contradictions (Orka na ugorze, Miłość wśród płonących wzgórz, Podróż po słońce, Papież i buntownik, Skrzydlaty mnich, Strzecha w cieniu drapaczy chmur, Wierzby nad Sekwaną). Also orka na ugorze is an idiomatic expression that has been popularised in the Polish language thanks to Jan Wiktor.
Downloads
Article Details
Autor, zgłaszając tekst do redakcji czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, zaświadcza, iż jest on rezultatem wyłącznie jego własnej twórczości, że treść artykułu nie była dotychczas publikowana oraz że utwór nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utworu (lub jego jakiejkolwiek części) nie zostały pominięte. Po podpisaniu umowy prawa majątkowe do opublikowanych materiałów zostają przeniesione na Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Rocznik „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest udostępniana bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji Creative Commons CC-BY-NC-ND 4.0 (uznanie autorstwa, użycie niekomercyjne, bez utworów zależnych). Na podstawie tej licencji autorzy zgadzają się, że ich prace mogą być zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do jakichkolwiek celów, za wyjątkiem celów komercyjnych, bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze strony autora lub wydawcy. Każdy może prace te czytać, pobierać, kopiować, drukować, rozpowszechniać oraz przetwarzać, pod warunkiem poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Publikowanych tekstów nie można wykorzystywać do tworzenia utworów zależnych (np. do tłumaczenia ich i publikowania w innym języku bez zgody wydawcy). Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative) „Studia Linguistica”nie pobiera opłat za składanie artykułów ani ich przetwarzanie.
Autor, przesyłając artykuł do redakcji „Studia Linguistica”, bezwględnie zgadza się z poniższymi punktami:
-
Oświadczam, że jestem Autorem lub Współautorem nadesłanego tekstu. Przesłany tekst nie był nigdzie publikowany, jest całkowicie oryginalny i nie narusza w żadnym stopniu praw autorskich ani praw pokrewnych innych osób, jak również innych praw osób trzecich, a także, że niczyje prawa do utwory nie zostały pominięte.
-
Oświadczam, że nadesłany tekst nie został złożony do recenzji lub/i publikacji w innym czasopiśmie.
-
Przyjmuję do wiadomości, że Autor ponosi pełną odpowiedzialność za każdy przypadek plagiatu, niezależnie od tego, czy został on wykryty podczas procesu recenzji, czy po publikacji w „Studia Linguistica”.
-
Oświadczam, że ponoszę pełną odpowiedzialność finansową i prawną za wszelkie roszczenia związane z utworem.
-
Potwierdzam uznanie wszystkich źródeł danych wykorzystanych i cytowanych w badaniach.
-
Potwierdzam, że artykuł został wykonany z należytą starannością zgodnie ze standardami edytorskimi „Studia Linguistica”.
Bibliografia
Bąba S., 1980, Frazeologia biblijna i modlitewna w tytułach utworów literackich, „Język Polski” LI, s. 358–364.
Google Scholar
Biolik M., Duma J. (red.), 2011, Chrematonimia jako fenomen współczesności, Olsztyn.
Google Scholar
Bučko D.G., Tkačova N.V., 2012, Slovnyk ukraïns’koï onomastyčnoï terminologiï, Charkiv.
Google Scholar
Danek D., 1972, O tytule utworu literackiego, „Pamiętnik Literacki” LXIII, s. 143–174.
Google Scholar
Danek D., 1980, Dzieło literackie jako książka. O tytułach i spisach rzeczy w powieści, Warszawa.
Google Scholar
Gajda S., 1987, Społeczne determinacje nazw własnych tekstów (tytułów), „Socjolingwistyka” VI, s. 79–89.
Google Scholar
Gałkowski A., 2008, Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim, Łódź.
Google Scholar
Gałkowski A., 2012, Terminologia onomastyczna. Aktualizowana lista podstawowych haseł terminologii onomastycznej w języku polskim, https://onomastyka.uni.lodz.pl/strona-glowna/terminologia-polska (dostęp dnia 31.03.2019).
Google Scholar
Jodłowski S., 1964, Substantywizacja przymiotników w języku polskim, Wrocław.
Google Scholar
Kaźmierczak M., 2006, Tekst, paratekst, przesunięcia interpretacyjne w polskich wydaniach „Przygód Fandorina” (Część 2: Parateksty werbalne), „Przegląd Rusycystyczny", nr 2 (158), s.66-94.
Google Scholar
Kęsikowa U., 1993, O tytułach utworów literackich M. Rodziewiczówny, [w:] Onomastyka literacka, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 347–350.
Google Scholar
Kobylińska J., 1990, Gwara w utworach Władysława Orkana, Kraków.
Google Scholar
Kobylińska J., 1997, Świat językowy Władysława Orkana. Słowa i stereotypy, Kraków.
Google Scholar
Kosyl C., 1993, Chrematonimy, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 439–444.
Google Scholar
Kosyl C., 1998, Nazwy własne w literaturze pięknej, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa–Kraków, s. 363–387.
Google Scholar
Kowalik K., 2008, Uwagi o tytułach artykułów naukowych, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” IV, s. 346–360.
Google Scholar
Kowalik K., 2018, Tytuły współczesnych polskich słowników jednojęzycznych. Między informacją a reklamą, [w:] Onomastyka – neohumanistyka – nauki społeczne, red. U. Bijak, H. Górny, M. Magda-Czekaj, Kraków, s. 259–269.
Google Scholar
Książek-Bryłowa W., 2004, O tytułach fraszek Wacława Potockiego, [w:] Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XIII, red. Z. Krążyńska i Z. Zagórski, Poznań, s. 47–54.
Google Scholar
Markiewicz H., 1965, Tytuły Żeromskiego, „Prace Polonistyczne”, s. 187–192.
Google Scholar
Markiewicz H., 2003, Tytuły dzieł literackich, [w:] idem, Zabawy literackie dawne i nowe, Kraków, s. 16–38.
Google Scholar
Markiewicz H., Romanowski A. (red.), 1990, Skrzydlate słowa, Warszawa.
Google Scholar
Martuszewska M., 1977, Tytuły powieściowe, „Ruch Literacki”, z. 2, s. 137–146.
Google Scholar
Miodek J., 1981, Tytuł w tytule jako środek stylistyczny, „Rozprawy Komisji Językowej” WTN XII, s. 121–129.
Google Scholar
Munia H., 2010, Semantyka nazw własnych w tytułach utworów rosyjskiej prozy wiejskiej, [w:] Literatury i języki wschodniosłowiańskie wobec swego czasu. Z perspektywy XXI wieku, red. A. Ksenicz, M. Łuczyk, Zielona Góra, s. 75–82.
Google Scholar
Obrzut K., 2012, Onomastyka literacka w prozie o tematyce wiejskiej Władysława Orkana, Krosno.
Google Scholar
Okoniowa J., 2007, Ideonim – pomiędzy nazwą własną a metatekstem, [w:] Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek, Kraków, s. 75–79.
Google Scholar
Piechota M., 1992, O tytułach dzieł literackich w pierwszej połowie XIX wieku, Katowice.
Google Scholar
Pietruszewska-Kobiela G., 1993, Tytuły i incipity utworów Haliny Poświatowskiej, [w:] Onomastyka literacka, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 351–355.
Google Scholar
Pietrzak M., 2009, O nagłówkach felietonów drugiej połowy XIX wieku, „Rozprawy Komisji Językowej” ŁTN, t. LIV, s. 127–136.
Google Scholar
Pisarek W., 1966, Tytuł utworu swoistą nazwą własną, „Zeszyty Naukowe WSP w Katowicach. Prace Językoznawcze”, t. III, s. 67–81.
Google Scholar
Rudnik-Karwatowa Z., Karpińska H., 1999, Słownik słów kluczowych językoznawstwa slawistycznego, Warszawa.
Google Scholar
Rzetelska-Feleszko E. (red.), 1998, Polskie nazwy własne – Encyklopedia, Kraków.
Google Scholar
Skowronek B., Skowronek K., 2003, Ideonimy polskich filmów fabularnych (1947–2002), [w:] Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 601–628.
Google Scholar
Skwarczyńska S., 1954, Wstęp do nauki o literaturze, t. I, PAX, Warszawa.
Google Scholar
Sobczykowa J., 1987, O pewnym typie nazw utworów, [w:] Język artystyczny, t. V, red. A. Wilkoń, Katowice, s. 83–96.
Google Scholar
Sobczykowa J., 1989, Tytuły utworów muzycznych nazywające pozamuzyczne cechy utworu, [w:] Język artystyczny, t. VI, red. A. Wilkoń, s. 68–82.
Google Scholar
Stoff A., 1975, Funkcja tytułu w dziele literackim, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” XI, s. 3–17.
Google Scholar
Wojnowska J., 2008, Cechy i funkcje tytułu w tekście publicystycznym na przykładzie felietonów J. Hennelowej i J. Podsiadły, „Język Polski” LXXXVIII, s. 29–38.
Google Scholar
Wróblewska V., 2001, Nazwy gatunkowe w tytułach utworów lirycznych (rekonesans), „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska” LIV: „Literatura”, s. 111–129.
Google Scholar